dört bin yıllık geçmişe sahip, pek çok halka ev sahipliği yapmış, bağrından pek çok cevher çıkartmış şehir. aslında sadece bir şehir olarak kısıtlamak haksızlık olur trabzon'a, çünkü bu trabzon her zaman belli bir kültürün de adı olmuştur.

önce şehrin genel tarihine değinelim. trabzon adının pek çok kaynakta rumca düzlük anlamına geldiği söylenir ki, doğruluğu şüphelidir. şehrin en eski halkı lazlar'dır, ancak bugün trabzon'daki laz nüfusu artvin ve rize'nin gerisindedir. bugün trabzon'da yaşayan rum nüfus da son derece azdır, kalan rumlar'ın çoğunluğu müslüman olmuştur. türk, rum ve laz kökenli trabzonlular arasında hiçbir ayrılık söz konusu değildir, çünkü hepsi trabzonlu'dur.

trabzon tarihi boyunca pek çok kez yıkım görmüş, pek çok kez fethedilmiş ve pek çok kez işgale uğramıştır. bunun nedeni karadeniz bölgesi için sahip olduğu önemdir. bu önemin nedenlerine değinecek olursak; konumu açısından ulaşım için tarih boyunca çok önemli bir yere sahip olmuştur. ipek yolunun önemli noktalarından biridir. doğu karadeniz bölgesinin iç kesimlerle bağlantı yeridir. limanı, hava ve kara ulaşımı, sağlık, eğitim, spor, kültür vb alanlardaki gelişmişliği ile doğu karadeniz'in merkezi konumundadır.

şehir spor alanında bugün adını her ne kadar daha çok (bkz: trabzonspor) ile duyursa da türkiye'de tenisin ilk oynandığı illerden biridir. şehirde spor alanında son derece iyi bir potansiyel olsa da bu potansiyel ne yazık ki değerlendirilememektedir. trabzonspor ise başlı başına bir konudur ve trabzon halkını yansıtan en güzel ögelerden biridir. bu konuya kültür bölümünde değinilecek.

sanat açısından da trabzon son derece zengin bir yapıya sahiptir. (bkz: sunay akın) (bkz: volkan konak) bugün en tanınan örnekler olsa da pek çok güzel isim daha çıkartmıştır bu şehir:
-Politikacılar ve devlet adamları
Ali Şükrü
Cevdet Sunay
Hüseyin Avni Aker
Necmettin Karaduman
Adnan Kahveci
Recep Yazıcıoğlu
(özellikle yakın dönemde suikaste kurban giden adnan kahveci ve recep yazıcıoğlu başlı başına değinilmesi gereken birer konudur.)

-Yazar, şair ve düşünürler
Ahmet Özer
Alâettin Bahçekapılı
Altan Öymen
Bahriye Üçok
Gülsüm Kamu
Hasan İzzettin Dinamo
İhsan Topçu
Mualla Kaynak
Mustafa Duman
Oktay Rifat Horozcu
Sabahattin Eyüboğlu
Sunay Akın
Yaşar Miraç
Yusuf Ahıskalı

-Sporcular
Ahmet Suat Özyazıcı
Cemal Kamacı
Şenol Güneş

-Sanatçılar
Dimitri Psathas
Duygu Sağıroğlu
Fuat Saka
Hasan Tunç
Hayati Hamzaoğlu
Orhan Peker
Seyfi Dursunoğlu
Şakir Sağlam
Tanju Gürsu
Temel Gürsu
Volkan Konak
Üç Hürel

Bilim adamları
Gülsün Sağlamer
Kemal Alemdaroğlu
Mustafa Sait Yazıcıoğlu
( bu isimler çok az birer örnek, ilerleyen dönemde yeni isimler eklenecek)

müzik konusunda şehrin en tanınan müzik aleti şüphesiz kemençedir ve köken olarak rumlar'a dayanır. horon konusunda ise en bilinen örnek akçaabat horonudur.

mimari alanında şehrin en bilinen yapıları sümela manastırı, ayasofya camii (kilisesi) ve atatürk köşküdür ki bu yapıların hepsi de cumhuriyet öncesi döneme aittir. ne yazık ki cumhuriyetimizin ilanının ardından bu şehre simgesel bir yapı kazandırılamamıştır.

eğitim alanında türkiye'de istanbul ve ankara dışında kurulan ilk üniversite trabzon'da kurulmuştur: karadeniz teknik üniversitesi ayrıca trabzon'da 2011 yılında avrasya üniversitesi de kurularak eğitim vermeye başlamıştır.

çevre açısından şehrin merkezinde çok abartılı bir yeşil alan yoktur, ancak şehrin hemen dışında yeşilin hükümdarlığı başlar. her ne kadar uzungöl en tanınan turistik doğal alan olsa da, sera gölü, çal mağarası ve yayları muhteşem güzelliklere sahiptir. şehirde aynı gün içinde üç mevsimin yaşanması sıradan bir durumdur, havasının ne zaman bozup ne zaman açacağı belli olmaz.

yemek konusunda da vakfıkebir ekmeği, kıymalı ve peynirli pidesi, kuymağı, hamsinin bin bir türlü şekli meşhurdur. hatta trabzon hurması isimli şehrin adına sahip bir meyve bile bulunur.

gelelim kültüre, bu şehrin insanı her zaman havasına benzetilir, çabuk sinirlenir ama çabuk sakinleşir. son kırk yıllık süreçte ne yazık ki şehir pek çok alanda geri bırakılmıştır, bu süreçte de spor, sanat ve bilimle bu denli içli dışlı olan bu şehrin insanı ne yazık ki bu alanlardan giderek uzaklaşmıştır. bu alanlardan sadece spora (daha doğrusu futbola) olan genel ilgi ayaktadır. sanat ve bilimle ilgilenen kesimin oranı ne yazık ki azalmıştır. trabzonlular'ın çoğunluğu milliyetçidir. vatanlarına eşsiz bir bağlılık ile bağlıdırlar. verilen her şehitte şehrin tamamı yasa bürünür. aynı zamanda bu şehrin öngörülemez bir devrimci yapısı da vardır ki trabzonspor bunun en esaslı örneklerinden biridir. trabzonspor bir trabzonlu için "ben buradayım ve yaşıyorum." demenin somut örneğidir. kazım koyuncu'nun trabzonspor için olan o ünlü sözünde bahsettiği gibi: "Trabzonspor’u tutmak sadece o yörenin çocuğu olmakla açıklanabilecek milliyetçi bir davranış değildir. Benim için Trabzonspor, en güçlülere karşı koyan ve herkesi yenen hayali kahramandı. Öyle bir kahramandı ki statükoyu bile devirmişti."

şahsi yorumum, trabzon genelde istanbul'dan bakılınca hor görülür, dışlanır, ön yargı ile karşılanır, objektif bakabilen kişileri tenzih ediyorum. oysa trabzon her ne kadar biraz asabi olsa da, bağrında pek çok cevher barındıran çok çok güzel bir şehirdir ve bu şehrin insanı bu şehre eşi emsali olmayan bir aşk ile bağlıdır. her trabzonlu nerede hayatını nerede sürdürürse sürdürsün bir gün tekrar trabzon'a dönmenin hayaliyle yaşar ki (bkz: bize her yer trabzon) sloganı da bunun yansımasıdır.

mustafa kemal atatürk'ün trabzon için söyledikleri ile konuyu bağlayalım: "İlk defa Samsun’a ayak bastığım zaman, bana kalp kuvveti veren vatandaşlarımın ilk sırasında Trabzonluların bulunduğunu asla unutmayacağım. Sakarya Büyük Meydan Savaşı’nda, Üçüncü Tümen ile yetişen Trabzon evlâtlarının savaş meydanında gösterdikleri özverilerin değerli anısı daima beynimde canlı kalacaktır. Bu verimli, halkı zeki, girişken, çalışkan olan Trabzon’umuzu, az zamanda içeriye trenle bağlanmış, güzel rıhtım ve limanla donatılmış görmek idealimdir. Trabzon, Türk topluluğunda cumhuriyetin zengin, güçlü, duyarlı, pek önemli dayanak kaynaklarından biridir. Böyle bir cumhuriyet şehri gelecekte, gerektirdiği bütün uygarlık ve ilerleme araçlarına sahip olacaktır."