-
öncelikle (bkz: ygs'ye gireceklere tavsiyeler)
ygs tarih tamamen yorum üstüne ancak birkaç önemli kavram var bunları adınız gibi bilin ki tarihi fullleyin.
1-istihkam okulu, i. abdülhamit döneminde subay yetiştirmek için açılmıştır.
2-kapukulu askerlerinin üç ayda bir aldıkları maaşlara verilen isim ulufedir.
3-padişahların tahta çıktıkları zaman dağıttıkları bahşişe verilen isim cülustur.
4-taşra merkez dışı demektir.
5-taşrayı oluşturan en önemli sistem tımar(ikta / dirlik)dır. tımar sisteminde mülkiyeti devlete, vergisi dirlik sahibine, kullanım hakkı köylüye aittir. tımar zeamet ve has olmak üzere üçe ayrılır.
6-beşik ulemalığı alimin oğlu alimdir düşüncesiyle doğan bebeğe alim sıfatının verilmesidir.
7-iltizam sisteminin amacı devletin acil nakit para ihtiyacını karşılamaktır. iltizam devlete ait bir gelirin ihale yoluyla şahıslara verilmesidir. açık arttırmayla satılır. zamanla tımar toprakları mukataa ve malikane haline getirilerek satılmıştır.
8-yedi yıl savaşları 18. yüzyılın ortalarında sömürge yarışından kaynaklanan bir savaştır. bu savaşın sonucunda ingilterenin ekonomisi bozuldu. amerikan kolonilerine vergileri artırdı. amerika ingiltereye savaş açarak bağımsızlık süreci başladı. aynı şekilde fransa’da ekonomik bozukluktan vergileri artırınca, fransız halkı isyan etti fransız ihtilali ortaya çıktı. ingiltere gücüne güç katarak fransa’nın deniz aşırı sömürgelerini eline geçirdi.
9-yüzyıl savaşları ingiltere fransa arasında yapıldı. her iki devlet, savaştan çok büyük zarar gördü. fransa’da yoksulluk başladı. derebeylerinin çoğu öldüğü için merkezi krallıklar güç kazandı. osmanlı bundan faydalanıp balkanlarda ilerlerdi.
10-yeni çağ avrupası'nda zenginleşen burjuva sınıfının sanat ve sanatçıya değer vererek oluşturduğu aristokratik zümreye mesen denir.
11-iltimas adam kayırmak ayrıcalık sunmak demektir.
12-ayan meclisi: ayan (toplumun önde gelenleri) meclisi üyelerini padişah seçerdi ve sayıları mebusların (milletvekili) üçte birini geçmezdi.
13-istibdat dönemi, 2. abdülhamitin meclisi dağıttıktan sonra oluşturduğu baskı dönemidir.
14-31 mart olayı meşrutiyete karşı olanlar tarafından 2. meşrutiyet döneminde çıkmıştır. yenileşme ve ilerlemeye karşı yapılan bu isyan kısa sürede büyümeye başladı. mebuslar meclisi basıldı. genç subaylar, gazeteciler ve meşrutiyet yanlılarından öldürülenler oldu. istanbul’daki bu olay, ittihat ve terakki cemiyeti’nin merkezi olan selanik’te duyulunca, parti hemen çalışmalara başladı ve hareket ordusu adı verilen bir kuvveti istanbul’a gönderdi. ordunun kumandanı mahmut şevket paşa, kurmay başkanı ise mustafa kemal’di. isyan kısa sürede bastırılırken, suçlular yargılanarak cezalandırıldı. ayaklanmada rolü olduğu düşünülen ii. abdülhamit tahttan indirilerek v. mehmet reşat padişah ilan edildi.
15-cem sultan olayı: fatih'in ölümüyle oğulları ii. bayezıt ve cem sultan arasında taht kavgası başlamış, cem sultan bayezıt'a yenilmiş ve mısır'daki memlük devletine sığınmıştır. bir süre sonra yeniden anadolu'ya gelen cem sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş, ancak yine başarısız olarak, bu defa da rodos adasına kaçarak, buradaki saint jean şövalyelerine sığınmıştı. şövalyeler cem'i papaya teslim etmişler, daha sonra fransa'ya gönderilen cem burada ölmüştür. hristiyanlılar bunu kullanarak osmanlı’nın iç işlerine karıştırlar.
16-panslavizm politikası, rusya’nın balkanlardaki slavları bir araya getirip tarihi slav imparatorluğu’nu kurma politikasıdır. fakat bu politika asla gerçekleşmedi
17-ilmiye sınıfı : din, eğitim ve adalet işlerinden sorumlu yetkililerdir. -ulema (alimler) -şeyhülislam -kazasker -kadı -taht kadısı -müderrisler bu sınıfa dahildir. not: ilmiye sınıfının en üst makamı şeyhülislam’dır.
seyfiye sınıfı: kılıç sahipleridir. asker kökenlidirler. -sadrazam -vezirler -beylerbeyi -sancak beyi -subaşı -kaptan-ı derya -yeniçeri ağası bu sınıfa mensuptur.
kalemiye sınıfı: yazı ile ilgilenenlerdir. -nişancı -defterdar -reisülküttap -divan katipleri bu sınıfa mensuptur.
18-nazırlık : bakanlık demektir.
19-müsadere sistemi: kişilerin mallarına ey koyma sistemidir. merkezi otoriteyi tehdit edecek feodal güç odaklarının ortaya çıkmasını engeller.
20-öşür: müslümanlardan alınan toprak ürünü vergisidir. haraç: müslüman olmayanlardan alınan toprak vergisiydi. cizye: müslüman olmayan erkeklerden, askerlik görevi karşılığı alına vergidir.
21-divan üyeleri: sadrazam(padişahın mutlak vekili), kubbealtı vezirleri(sadrazam yardımcısı), kazaskerler(adalet işleri), defterdar(maliye işleri), nişancı(toprak yönetimi ve yazı işleri), reisülkuttap(dış işleri sorumlusu), kaptanıderya(donanma başı), şeyhülislam(dini sorumlu), yeniçeri ağası
22-öşriye müslümanlara ait topraklardır. haraciye gayrimüslimlere ait topraklardır.
23-monarşi= hükümdar
24-lale devri (3.ahmet), nizamı cedit(3.selim), ekber erşed ve kafes üsulü(1.ahmet)
25-iltizam sahibine mültezim denir.
26-menemen olayı serbest cumhuriyet fırkasının kapatılmasının hemen ardından 23 aralık 1930’da derviş mehmet ve yandaşları izmir’in menemen kasabasında bir isyan hareketi başlattılar. isyanı bastırmaya gelen öğretmen asteğmen kubilay’ı şehit ettiler. bölgeye sevk edilen ekseri birlikler isyanı kısa sürede bastırdılar. isyana karışanlar askeri mahkemede yargılanarak suçlular cezalandırılmıştır. kubilay olayı üzerinde titizlikle duran mustafa kemal paşa, bu olayın cumhuriyeti yıkmaya yönelik olduğunu belirtmiştir. bu olaydan sonra çok partili siyasi hayata geçmek için henüz uygun ortamın oluşmadığı anlaşılmıştır. (rejim karşıtı)
27-medeni kanun türkiye'de laik bir özel hukuk sisteminin başlangıcını teşkil etmiştir. bu kanun ile toplumsal alanda kadın erkek eşitliği sağlanmış, kadınlara istediği mesleği seçme hakkı verilmiş, resmi nikah mecburi hale getirilmiş, tek eşle evlilik sistemi benimsenmiş, kadınlara miras konusunda eşitlik ilkesi getirilmiş, boşanmalarda kadın güvence altına alınmıştır. ayrıca medeni kanunla patrikhanelerin din işleri dışındaki azınlık haklarını kontrol yetkisi kaldırılmıştır.
28-şeyh sait ayaklanması ingilizlerin musuldaki petrol yataklarının sevdası için desteklediği terakkiperver cumhuriyet fırkası’na sızan ajanlar, bu partiyi bölücülük yolunda kullanmaya ve başkaldırı düşüncesini yaymaya başladılar. saklı çalışmalar nihayetinde ürününü verdi. 13 şubat 1925 tarihinde şeyh sait isimli kişi büyük bir ayaklanma başlattı. bulunduğu bölgede hatırlı bir kişi olan bu adama kısa müddette pek çok grup katıldı. “din elden gidiyor” diyerek saf halkı da kandırıp kışkırtmayı muvaffak olan şeyh sait, deklarasyonlar dağıtarak propaganda faaliyetlerine bütün hızıyla devam ediyordu. ayaklanma birkaç hafta içinde geniş alanlara dağıldı. şeyh sait’in yönettiği ayaklanmada bölgedeki telefon ve telgraf telleri kesildi. erzurum ve diyarbakır istikametlerine ilerlemeleri devam ediyordu. erzurum-elazığ-varto-diyarbakır’ı içine alan geniş bölgede ayaklananlar, devlet dairelerini yağmalıyorlar, “şeriat isteriz” sloganları ile olmadık vahşetler yapıyorlardı. ismet paşa durdurdu. (rejim karşıtı)
29)tanzimat fermanı ile padişah, kendi mutlak gücünün üstünde, kanun gücünün varlığını kabul ediyordu. iç politika amacı: osmanlı yönetimindeki tüm halka eşit haklar vererek dağılmayı önlemek istemiş. dış politika amacı: avrupalı devletlerin özelliklede rusya’nın azınlıkları bahane ederek iç içlerine karışılmasını engellemeye çalışılmıştır. böylece rusya’dan uzaklaşılacak, ingiltere ve fransa’ya yakınlaşılacaktı.
islahat fermanı: tanzimatta verdiği hakları yeterli bulmayan rusya tekrar azınlık haklarını bahane ederek osmanlı iç işlerine karışınca ingiltere fransa rahatsız oldu. osmanlı da kırım savaşında rusyaya karşı ingiltere ve fransanın desteğini almak istiyordu. bunların sonucunda sadece gayrimüslimlere bazı haklar veren fermandır.
sened-i ittifak: ayanlarla padişah arasında imzalanan iki tarafında birbirinin varlığını tanıdığı padişahın yetkilerini kısıtlayan bir antlaşmadır. ayanların desteği alınmak istenmiştir.
30)cumhuriyetçilik: ulusal egemenlik, halk iradesi, siyasal alanda yapılan değişiklikler, yönetime katılma.
milliyetçilik: yurt ulus insan sevgileri, ulusal bağımsızlık, ulusal kültür.
laiklik: dini anlamda bir kuruluşun kaldırılması, yapılan yeniliğin din ile ilgili düzenleme getirmiş olması, akıl ve bilim, din ve vicdan özgürlüğü.
devletçilik: ekonomik hayatın devlet tarafından yönetilmesi, ekonomik kavram, planlı ekonomiler, uluslal kaynaklarla kalkınma
inkılapçılık: çağdaşlık, yenilikçilik.
özgürlük ve bağımsızlık=bütün ilkeler, ulusal egemenlik=cumhuriyetçilik, ulusal birlik beraberlik ülke bütünlüğü=halkçılık milliyetçilik, akılcılık ve bilimsellik=laiklik, çağdaşlık ve batılılaşma=inkılapçılık, insancılık ve insan sevgisi=milliyetçilik halkçılık -
şu anki sisteme göre önünüze gelecek 15 sorudan 9-10 tanesi türkçe bölümünde çözdüğünüz paragraf sorularından farksız olmayacak. ''... buna göre hangisi söylenebilir/ hangilerine ulaşabilir? bu durum aşağıdakilerden hangisini gösterir?'' vb soru cümlelerinden oluşan 10 tane- tabiri caizse- kek soru. geri kalanı da zaten okulda, televizyonda, sağda solda duyduğunuz bilgilerle zorlanmadan halledilir. -
hizli oku, cok dusunme -
tarihe yakınlık duymuyorsanız ve şimdiye kadar hiç ilginizi çekmemişse biraz eksiyle başlayacaksınız. ama üstüne basılıp geçilmeyecek bir handikap değil bu. öncelikle biraz sevmeli ve kurcalamalısınız. kurcaladıkça merak etmeye başlayacaksınız. zaten konular belli olduğu için kaynak eksikliği çekmeyeceksiniz. sonrası gelecektir. ezberlemeniz gerekenleri ezberleyin, fazlası hem kirlilik yaratır hem de kafanız karışır. konuların dışına çıkmayın ve konuların arasına beyninizin içinde soyut çizgiler koyun. yani neyin nerede olduğunu bilin.
işin özü tarih güzeldir. hele türk tarihi en güzelidir.