dönüp dolaşıp bir michelson-morley tipi deney ile gözlenmiştir.

ama mm tipi deney düzeneklerini bundan sonra değiştirecek gibi görünüyor.

fizik kitaplarını yeniden yazdıracak kadar, 5-10 yıl içinde müfredat değiştirecek kadar, bildiğimiz, kesin sandığımız (mesela schrödinger) gibi denklemleri sorgulatacak kadar önemli bir gelişmedir.

çıktılarına göre bazı teoriler tarih olurken bazıları yeniden yazılacak, bilim dünyasının en önemli sorununda önemli gelişmeler katedilmesini sağlayabilecektir.

biraz açalım mı?

bilim dünyasını yeniden şekillendiren ve sarsan olay, modern bilimin başlangıcı newton'un kütleçekim teorisini ortaya atmasıdır. bu elbette modern bilimin ilk teorisi değildir, ama tüm evrenin sırrını tek denkleme sığdırma iddiaasında ilktir. tabi kütleçekim denklemi olmaz, f=ma olur o da olumlu. sonuçta biri diğerinden türeyebilen denklemler, çok bir fark yok aralarında.

bu iddia ve muhteşem gözlemler üzerine newton yasaları yüzlerce yıl tartışmasız bir biçimde hüküm sürdü.

ne zaman ki elektromanyetik dalgalar keşfedildi, iş değişti.

bundan sonra kütlesi olmayan bir cismin davranışlarının f=ma ile açıklanması mümkün olmadığına göre bu denklem bize yetmemeye başladı. sonrasını (umarım) biliyorsunuz; maxwell denklemleri lorentz dönüşümleri ve einstein teoremleri.

burada önümüze farklı bir ufuk açıldı, evrenin nasıl çalıştığına dair daha önce soramadığımız soruların cevapları ardı ardına geldi; neredeyse herşeyi eksik anlamıştık!

sonra kütleçekimde iş değişti; mesele kütleye bağlı olmaktan çıktı. relativistik kütleçekim gibi kavramlar bize öyle çok şey anlattılar ki, bunların diğer fenomenlerle ilgisini anlayana kadar beynimiz sulandı; hala da çok yolumuz var.

şimdi elektromanyetik dalgaları kullanarak kütleçekim dalgalarını gözlüyoruz; bu dalgaların varlığını tahmin ediyorduk ama karakteristiğinin bize ne söyleyeceğini hayal dahi edemiyoruz.

daha şimdiden evrende oluşmadığını sandığımız monopolleri tokat gibi yüzümüze çarptı; bu bile büyük patlama teorisinden başlayarak bütün evren algımızı değiştirebilir...

daha bunun kara madde / anti madde fazı var ki, insana heyecan yüklüyor. bunun ne olduğunu başlıklarında uygun bir zamanda açıklamaya çalışırım.

tanım: kütleçekim dalgası, bir kütleçekim alanının yaydığı dalganın adıdır. ligo deneyinde bu kütleçekim dalgalarındaki büyük değişimler gözleniyor. güneşin 30 katı mertebesi büyüklük evrenin ilk zamanları için o kadar büyük ki, aklınız hayaliniz durur.

o değil de bizim neslimiz de bir bilimsel devrim görecek gibi görünüyor... insanın hakikaten uykusu açılıyor, aksi elde değil...