bir de, tarihçi prof. dr. kemal haşim karpat'tan dinleyelim, okuyalım.

türk dış politikası tarihi adlı eserinde hoca şöyle demiştir:

***

ermeni konusunda türkiye'de yapılacak çalışmaların başında her şeyden evvel anadolu'da yirminci yüzyılın başında yaşayan ermeni nüfusunun sayısını tespit etmek gelmelidir. soykırım iddiasına ana dayanak noktası zaten nüfustur. ermeni iddialarına göre osmanlı devleti sınırları içinde yaşayan ermeni nüfusunun sayısı 2.5 milyondur. iddiaya göre bunun bir milyonu öldürülmüş, bir milyondan fazlası tehcir edilmiş ve 2-300 bin kadarı da istanbul'da ve anadolu'da (bazıları isim, din değiştirerek) kalmıştır.

ermenilerin kesin sayısını tespit edecek malzeme osmanlı 1882, 1904, 1914 ve rus 1897 nüfus sayımlarında vardır. ayrıca ingiliz arşivlerinde nüfus konusunda çok değerli vesikalar mevcuttur. bu vesikalara göre osmanlı devletinde yaşayan 1.4 milyon ermeni'nin en azından bir milyonunun rusya'ya, bilhassa bugünkü ermenistan'a göçtüğü görülür ki bu olayı ermeni milliyetçileri de kabul ederler.

...

goschen (ingiliz sefir) doğu'daki ingiliz konsolosluklarına "iki buçuk milyon iddiası ne derece doğru, araştırın" talimatını verdi. o dönem erzurum, van ve trabzon'da çok bilgili ingiliz konsolosları vardı. bunlar bir rapor hazırlayıp gönderdiler istanbul'a. diyorlar ki, ermeni nüfusu en fazla 1 milyon 400 bin."

...

sultan abdülhamit de altı vilayette sayım yaptırmış. onun ulaştığı rakam 1 milyon 200 bin... hemen hemen ingilizleri doğruluyor.

peki ne oluyor o 1 milyon 400 bin ermeni'ye?

bir kısmı tehcir sırasında yolda hücuma uğradılar. bu kesin... kürtler ve türkler tarafından, bazen de jandarmalarca öldürüldüler. bir kısmı da göç etti.

...

bütün mesele bu nüfus üzerinde dönüyor. oysa elimizde tüm vesikalar toplam ermeni nüfusunun bir buçuk milyon bile olmadığını gösteriyor. bunun bi milyonu göç ettiyse, 100-200 bini de anadolu'da kaldı, müslüman olduysa... istanbul ermenilerine de kimse ilişmediğine göre...

...

bir milyon ermeni'nin rusya'ya göçtüğüne dair: rus nüfusu istatistiklerine bakmak yeterli olacaktır. ilk mevcut rus nüfus istatistikleri erivan'da 40-50 bin kadar ermeni olduğunu gösteriyor. 1927'de yapılan nüfus sayımında ise bu sayı bir milyondan fazla çıkıyor. bunların çoğu rusya, romanya ve bulgaristan'dan değil, anadolu'dan gelen ermeniler.

...

o halde 1915'te ölen ermenilerin sayısı 100-200 bin kadar.

...

soykırımın ilk kez tanımlandığı 1948 cenevre sözleşmesine göre 1915 bir soykırım mıdır?

- hayır, çünkü planlı bir hareket değildi. ermeni milliyetçileri de böyle bir planın olduğunu binbir dereden su getirerek ispat etmeye çalıştılar, fakat kullandıkları malzemenin uydurma olduğu hep ortaya çıktı. bu ispat edilmiş bir şey değil.

...

ya yolda öleceklerini bile bile göndermek?

- 1878'de yüzbinlerce müslüman türk rumeli'den sökülüp yok edildi, 1912-1913'te balkan harbi'nde 400 bin müslüman öldürüldü. aynı miktarda adam göçe mecbur edildi. yine kafkaslarda bir buçuk milyon insan öldürüldü. peki bu durumda o devirde bütün milletler birbirine soykırım yapıyordu mu diyeceğiz? hayır, onlar savaş ortasında yaşanmış katliamlardı. bir coğrafyanın üzerinde sivil savaş gibi bir şey yaşanıyordu ve çok acıydı.

***

dipnot: her ölüm acıdır, ancak her ölüm soykırım değildir!