kiliseyi camiye çeviren din değil, o dine mensup bir padişahtır ve elbette bazı gerekçeleri vardır.

-ayasofya'nın önemi ne?

ayasofya istanbul'un simgesidir. ayasofya'nın kiliseden camiye çevrilmesi dini boyutundan çok siyasi olarak verilen bir mesajdır. doğu roma'nın çöküşünün cümle aleme ispatlanmasıdır.

-gelelim hoşgörü konusuna..

fatih sultan mehmed'in fetihten sonra galata halkına verdiği ahidnameyi bırakıyorum şuraya.

“ben ulu padişâh ve ulu şehinşâh sultan muhammed hân bin sultân murâd'ım. yemin ederim ki, yeri göğü yaradan perverdiğar hakkı içün ve hazret-i resûlün-aley'is-salâtü ve's-selâm-pâk, münevver, mutahhar ruhu içün ve yedi mushaf hakkı içün ve yüz yirmi dörtbin peygamberler hakkı içün, dedem ruhîçün ve babam ruhîçün, benim başım içün ve oğlanlarım başîçün, kılıç hakkîçün, şimdiki hâlde galata'nın halkı ve merdüm-zâdeleri atebe-i ulyâma dostluk içün balaban pravizin ve markizoh frenku ve tercümanları nikoroz baluğu ile kal'a-i mezkûrenin miftâhın gönderüb bana kul olmağa itâat ve inkıyâd göstermişler. ben dahi;

1. kabul eyledim ki, kendülerin âyinleri ve erkânları ne vechile câri ola-gelirse, yine ol üslûb üzere âdetlerin ve erkânların yerine getüreler. ben dahi üzerlerine varub kal'alarını yıkub harâb etmeyem.

2. buyurdum ki, kendülerin malları ve rızıkları ve mülkleri ve mahzenleri ve bağları ve değirmenleri ve gemileri ve sandalları ve bilcümle metâ'ları ve avretleri ve oğlancıkları ve kulları ve câriyeleri kendülerin ellerinde mukarrer ola, müte'ârız olmayam ve üşendirmeyem.

3. anlar dahi rençberlik edeler. gayrı memleketlerim gibi deryâdan ve kur’adan sefer edeler, kimesne mâni ve müzâhim olmaya, mu'âf ve müsellem olalar.

4. ben dahi üzerlerine harâc vaz’ edem, sâl be-sâl edâ edeler gayrılar gibi. ve ben dahi bunların üzerlerinde nazar-ı şerifim dirîğ buyurmayub koruyam gayrı memleketlerim gibi.

5. ve kiliseleri ellerinde ola, okuyalar âyinlerince. ammâ çan ve nâkûs çalmayalar. ve kiliselerin alub mescid etmeyem. bunlar dahi yeni kilise yapmayalar.

6. ve ceneviz bâzirgânları deryâdan ve kurudan rençberlik edüb geleler ve gideler. gümrüklerin âdet üzere vereler. anlara kimesne te'addî etmeye.

7. ve buyurdum ki, yeniçeriliğe oğlan almayam ve bir kâfiri rızâsı olmadan müslüman etmeyeler ve kendüleri aralarında kimi ihtiyâr ederlerse maslahatları içün kethüdâ nasbedeler.

8. ve buyurdum ki, evlerine doğancı ve kul konmaya ve kal'a-i mezkûre halkı ve bâzirgânları angaryadan mu'âf ve müsellem olalar.

şöyle bileler, alâmet-i şerife i'timâd kılalar."

(5. maddeyi okursanız şayet, ayasofya'nın diğer kiliselerden ayrı tutulduğunu, fethin simgesi olarak değerlendirildiğini anlayabilirsiniz)

-müze olarak mı kalmalı?

valla onu bilemiyorum ama "2 adım ötesindeki camiye ayak kokusundan girilemiyor, bu nedenle müze olarak kalmalı" şeklinde bir savunma komik kaçıyor.

edit: efendim yine ad hominemin kralı yapılmış. arkadaş yazdıklarıma cevaben demiş ki “dini mekan üzerinden politik güç gösterisi yapmak dinin gereği mi?” halbuki ben tam tersini söylemiştim. kilisenin camiye çevrilmesi dini değil, siyasi bir olaydır. benim bunu dinin gereği olarak söylediğimi de nereden çıkarttın? aksine alakası olmadığını savunuyorum. ayasofya doğu roma’nın simgesidir. istanbul fethedildiğinde doğu roma’nın bittiğini, osmanoğulları’nın artık tarih sahnesine çıktığını ilan etmek amacıyla ayasofya cami yapılmıştır. yani islam dinin gereği değildir, müslüman bir padişahın yaptığı siyasi bir harekettir. istanbul’daki diğer birçok kiliseye dokunulmamıştır çünkü onların simgesel bir değer yoktur. e iyi o zaman senin mantığına göre ii.mehmet’in yaptığı tüm hareketleri islam’a bağlayalım? stalin ateistti, o zaman yaptığı her şey ateizmi bağlar öyle mi yani? churcill hıristiyandı, o zaman savaş bitmesine rağmen berlin’i bombalatması hıristiyanlığının gereğidir öyle mi? dinin kurallarını fatih sultan mehmet mi belirliyor da onun üzerinden hoşgörü falan diye sayıklıyorsun?

gelelim diğer ad homineme. ayasofya ve kardeş katli meselesini nasıl bağdaştırdın anlayamadım açıkçası. ben ayasofya’nın cami yapılmasının doğru olduğunu savunmuyorum ki :) ben sadece bunun tarihi gerekçelerini (siyasi mi dini mi) açıkladım. yazdıklarımdan “ayasofya cami yapıldı çok iyi oldu” gibi bir anlam çıkarabilmek için ciddi şekilde anlam karmaşası yaşamış olman lazım.

kardeş katli demişsin. neden bu olaydan bahsettiğini anlamasam da madem bahsetmişsin iki kelam edeyim. ben tarihi olayları değerlendirirken taraf tutmam, sadece gerekçeleri anlamaya çalışırım. kardeş katli meselesi dinin siyasete alet edilmesidir. dinen yanlıştır, padişah tarafından siyaseten doğru olduğu düşünülmüştür. tepki çekmemek için de “devletin bekasını korumak” diye bir altyapı(kanun ve fetva) hazırlanmıştır. makyavelist bir hamledir. sonuç alınmış mıdır? belki fatih döneminde alınmıştır ancak sonrası için çok ciddi sıkıntılar oluşturduğu aşikar. “devletin bekası” diye yapılan her şeye doğru demek benim yapıma uygun değil. gerçi konumuz da bu değildi zaten.

son konuya da cevap verelim o zaman. müze olarak kalması herkes için en iyi seçenekmiş. kim bu herkes mesela? bu nasıl bir genelleme? aralarında seküler tarihçilerin de bulunduğu bazı isimler, simgesel değerinden ötürü tekrardan camiye çevrilsin diyor mesela. bak yine siyasi bir nedenden bahsediyorum farkındaysan? yok efendim cami cemaati orayı dolduramazmış, yok ayak kokusuymuş. sen olayı hiç anlamamışsın ki. türkiye’nin en büyük camisi adana’dadır. sabancı’nın katkılarıyla yapılmıştır. sence sabancı bu camiyi yaptırırken insanların orayı dolduramayacağını bilmiyor muydu? insanlar namaz kılacak yer bulamıyor diye mi bu camiyi yaptırdı? seni biraz şaşırtacak galiba ama hayır güzel kardeşim. adana’nın ve türkiye’nin en önemli simgelerinden birinde artık sabancı ismi var. doğruluğunu/yanlışlığını konuşmuyorum. umarım anlatabilmişimdir.