-
O günün akşam saatlerinde Backer-Street'teki dairemize gelen
beklenmedik misafir korkunç bir telaş içindeydi:
"Sir. .. ben mahvoldum ... kayboldu ... hiçbir çıkar yol görmü
yorum."
Holmes "Oturun lütfen, ilk önce bir yudum su için" dedi dost
ça. "Pekala, anlatınız. Nedir bu kaybolan?".
"Bir haritadır, Mister Holmes, askeri güvenlik önlemlerinin
yeni haritası. Ortadan kayboldu, Sir ... benim sonum geldi."
"Şunu içiniz."
"Teşekkür ederim, Sir. ismim
Rank ben Bahriye Bakanlığında çoğaltıcıyım. Bugün Lord
Holdhurst benden yukarıda sözü geçen haritanın bir kopyasını hazırlamamı istedi. Herkes gitmişti ve tek başıma kalmıştım. Lord, ayrıca saat 21'e kadar hizmet odasında olacağını
söyledi. İkinci kata çıktım. Çoğaltma sırasında aklıma bir sofaru geldi ve kopyayı alıp yine
aşağıya indim. Orijinalini kasaya koymak ve odayı kapatmak zorundaydım. ama yapmadım.
"Niçin?"
"Yalnızca iki-üç dakika için uzaklaşacağını düşündüm. Bakanlık
binasında da ben, Lord ve kapıcıdan başka kimse yoktu."
"Demek böyle sandınız? Peki , gerçekte başka kimler vardı?"
"Lordun çalışma odasında üç kişi daha vardı."
"Bakanlık memurları mı?"
"Hayır, Bakanın dostları."
Onlarla daha önce karşılaşmış mıydınız?"
"Yalnız ikisi ile. Ben, Lord'un yeğeni Sir John Morgan'ı ve Sir
Percy Stone'u tanırım. Üçüncü centilmeni ilk defa görüyordum.
Lord Holdhurst onunla satranç oynuyordu . Ben odaya
girince, "Ah, Siz misiniz, Rank" dedi. "Harita ile nerede uğ
raşıyorsunuz?'. '1 7 numaralı odada' yanıtını verdim. 'Bir şeye
ihtiyacım olup olmadığını sordu. Ben, isteğimi söyledim.
O sırada Lord'un siyah taşlarla oynayan partnörü hamlesini
yaptı. Lord ise biraz beklememi, hamleyi yanıtladıktan sonra
bana açıklama yapacağını söyleyerek tahtadaki konuma daldı."
"Sözünü kesmek zorundayım, Rank. O sırada nerede duruyordunuz?"
"Lordun arkasında."
"Bu ne kadar sürdü?"
"On dakika kadar."
"Odanın kapısı sizin kontrolünüz altında mıydı?"
"Hayır, benim arkamda kalıyordu."
"Pekala, devam edin".
"Bundan sonra Lord bana her şeyi anlattı ve ben yine yukarı
çıktım. Oraya vardığımda harita ortadan kaybolmuştu. Sanki
yer ayrılmış içine girmiş. Ben yine acele ile aşağıya koştum,
haritayı belki de Bakanın odasına götürüp orada unutmuş
olabileceğim için. Lord Holdhurst ve partnörü tahtaya öylesine
dalmışlardı ki hamle sırasının kimde olduğunu anlayamadım.
O sırada Lord şöyle dedi: 'işte yine buradasınız, Rank.
Hala anlayamadığınız birşey mi var?, Parti bitinceye kadar
sabretmelisiniz. Sir Robert sonunda, Sizin sürekli rahatsızlık
vermeniz yüzünden kaybettiğini iddia edebilir. Robert, Siz benim
Sizi on hamlede mat edebileceğimi görüyor musunuz??'
"Sir Robert bu soruya sanırım 'kaçınılmaz' yanıtını verdi: 'Ve Siz, Persy, bu on hamleleik matı görüyor musunuz?'.
"Benim gördüğüm kadarıyla matı altı hamlede bile gerçekleştirebilirsiniz."
"Altı hamlede değil , Percy, on hamlede. Bir daha düşünün!
Ve Siz, John , herhalde benimle aynı fıkırdesınız?''
"Hayır, sevgili amcam, hiç de aynı fikirde değilim. Sizi zaten
hiç anlayamıyorum. Ben matı on ya da altı degıl, beş hamlede gerçekleştirebilirim."
"Beş hamlede diyorsun? Tuhaf ... Beş hamlede, ancak Robert, Piyonunu bir Kale ile değiştirdiği taktirde. Fakat bunu niye yapsın ki?" . "O sırada ben yine Lordun odasını terkettim, çünkü haritamı göremiyor, ve kaybolduğundan bahsetmeye
cesaret edemiyordum. Zira bu benim işime son verilmesi anlamına
geliyordu. işte o anda, Mister Holmes, aklıma Siz geldiniz.
Bakanlıkta daha önce kaybolan gizli bir evrağı nasıl bulduğunuzu
hatırladım ... işte bunun için kendi kendime dedim
ki, beni kurtarabilecek tek insan Bay Holmes'dur".
Bu sözleri Holmes gülümseyerek şöyle yanıtladı: "Ve bu yüzden
sık sık kullandığınız bisikletinize binip buraya geldiniz?"
"Evet, gerçekten de öyle old u! Fakat Siz bunu nereden bildiniz?".
"Bunu sizin ayakkabılan nız açığa vuruyorlar, Rank. Fakat bunu
bir yana bırakal ım. Bana şunu söyleyin. Bakanlıkta birinci
kat ile ikinci arasında iki merdiven mi var?"
"Evet iki. Koridorun kanatlarından."
"Ben de öyle düşünmüştüm. Fakat bir şey daha: Beyazların
kaç hamlede mat yapabi leceği hakkında bir münakaşa meydana
geldi . Pekala, Siz buna neden olan durumu tahtaya koyabilir
misiniz?"
"Nasıl yapamam, Mister Holmes? Tahtada zaten sadece sekiz
taş bulunuyordu."
Holmes kendi satranç takımını çıkardı. Rank tahtaya durumu
dizdi ve biraz sonra Holmes'in gözleri parlamaya başladı.
Herhalde akı lna blr fikir, gelmiş olmalıydı.
"İlginç şey" dedi, "gerçekten düşünmeye değer". Ve şimdi,
sevgili Rank, sorumuz için önemli olabilecek her şeyi yeniden
gözden geçirelim. Lord Holdburst'un çalışma odasından, sö
zü geçen gizli haritayı aldınız ve ikinci katın 17 numaralı odasına
gittiniz. Kısa bir zaman sonra, Lorda soru sormak amacı
ile yine aşağıya indiniz. Bu sırada haritayı çoğalma odasındaki
masada bırakma ve dahası oda kapısını kapatmamak gibi
inanılmaz bir hata yaptınız. Aşağıya indikten sonra Lordun
odasında daha iki dostu ve yeğeni olduğunu hayretle gördü
nüz. Lord satranç oynuyodu. Onunla yaptığınız kısa konuşma
sırasında bulunduğunuz oda numarasını söylediniz. Bundan
sonra Lord Sizden, hamlesini yapıncaya kadar beklemenizi rica
etti. Beklerken bu sırada odadan birinin çıktığını göremiyecek
şekilde duruyordunuz. Siz böyle aşağı yukarı on dakika
durdunuz ve bu da 17 numaralı odaya gitmek, haritayı almak
ve Sizin hangi merdivenden çıktığınızı gözleyerek buna
göre öbür merdiveni kul lanmak için yeterli idi. Bundan sonra
çalışma odanıza gidip haritanın ortadan kaybolmuş olduğunu
farkettınız ve hemen yine Bakanın odasına döndünüz. Oyle
değil mi?"
"Aynen öyle, Mister Holmes."
"Siz ikinci defa LÖrd Holdhurst'un odasına girdiğiniz zaman
tahtada münakaşaya neden olan konumu gördünüz: Lord
Holdburst on hamlede mat edebileceğini söylüyordu, partnö
rü ise hiçbir şey demiyordu. Stone matın altı hamlede
olanaklı olduğunu, Lordun yeğeni ise matı hatta beş hamleye
indirebi leceğini temin ediyordu. Öyle değil miydi, Mister
Rank?"
"Evet, böyle idi."
Rank ile konuşması sırasında Holmes aynı zamanda notlar
alıyordu. Bundan sonra zile basıp hizmetçiyi çağırdı; hizmet
çi hemen geldi.
"Emredersiniz, Sir."
"Tom, bu mektubu alıp on dakika içinde yazı lı olan adrese gö
türür."
"Tabi, Sir."
"Biz bu sırada ne yapalım dersiniz, Mister Rank? Dr. Watson
ile bir satranç partisi oynamak ister misiniz?"
Zavallı Rank'ın yüzü gülüyordu.
"Ben ... Size öğüt vermek haddim değil fakat Bakanlığa hemen
şimdi gitmek daha iyi olmaz mı? Hala hepsini orada gö
rebiliriz ve Siz yeni ipuçları bulabilirsiniz.
"Detaylar her zaman önemlidir, Rank. Fakat şimdilik acele etmemize
gerek yok. Sizin Watson ile bir parti oynamanız bence
çok yerinde olacaktır."
Rank'ın oyun kuvveti hakkında bir fikir edinemedim, çünkü
bu partiyi çok fena oynadı. Zaten bunu lütfen yapıyordu, kolayca
anlaşı lacağı aklı başka yerde idi. Parti bittiği zaman,
Holmes saatine bakarak "Şimdi, Rank Sizin Bakanlığa gitme
vaktiniz geldi."
"Tek başına mı? Ya siz?"
"Ben gelmiyeceğim."
"Siz gerçekten bana yardım etmeyi reddediyorsunuz, Mister
Holmes?"
"Tam aksine: Ben yapabileceğimi yaptım. Gerisi Size kalıyor."
"Sizi anlamamakla birlikte, istediğinizi yeri ne getireceğim."
"Güzel. Öyle ise şimdi bisiklete binip Bakanlığa gidiniz. i lk
olarak Bakanın çalışma odasına değil, 17 numaralı odaya uğ
rayınız. Bundan sonra ne yapacağınızı orada görü rsünüz."
Rank gittikten sonra "Sevgili Holmes" dedim, "anlaşılan Siz
bu işle yarın uğraşmak istiyorsunuz?"
"Hangi iş ile, Watson?"
"Gizli askeri haritanın çalınması ile."
"Şaka mı ediyorsunuz, Watson? Rank kendi odasına girdiği
an, sözü geçen haritayı masada bulacak! Başka gayrete gerek
var mı? Suçlunun ismini açıklamamı mı istiyorsunuz? Bu ancak
Rank'ın Bakanlıktan çıkarılmasına sebep olur."
"Ne demek bu? Siz haritayı kimin aldığını biliyor musunuz?"
"Elbette. Üstelik suçl unun haritayı eski yerine koyduğundan
da eminim. Çünkü Tom Bakanlığa şöyle bir mektup götürdü:
"John Morgan'a. Sir, sanırım ki Sherlok Holmes ismi Sizin
için bir anlam ifade ediyord ur. Bu nedenle Sizden çaldığınız
haritayı kesinlikle hemen yerine koymanızı istiyorum. 17 numaralı
oda kapalı değildir; ne orada ne de yolda hiç kimseye
rastlamayacaksınız. Bu yüz kızartıcı olayı hiç kimse öğrenmiyecek.
Fakat bu emre uymazsanız, suçunuz takip edilecek ve
kaybınız düşündüğünüzden çok daha fazla olacaktır. Sherlok
Holmes."
"Siz, demek haritanın Lord Holdburst'un yeğeni tarafından
çalındığını sanıyorsunuz? Fakat hiç tanık yokken ve dairemizden
hiç çıkmadığınız halde nasıl bu sonuca varabildiniz, Holmes?"
"Sevgili Watson, alışılmış anlamda olmamakla beraber birkaç
tanık yine de vardı: Satranç Figürleri. Lord'un partisinin konumunu
zaten gördünüz. Ayrıca mata götüren hamle sayısı
hakkında kimlerin neler söylediğini de bil irsiniz. Bütün bunları
bir göz önüne alın, düşünün ve doğru sonuçları çıkarın.
Fakat, lütfen akşam yemeğinden sonra çünkü şimdi açlıktan
ölüyorum."
Holmes'un incelemelerinin sonuçlarını bulabilirsiniz.
"Sekiz Şahit" hikayesine ait çözüm:
Hamle sırası Siyahındır, ya 1 . ... d5 y a d a 1 . ... c5 oynayabilir.
Siyah kendi geçer Piyonlarından birini Vezir yaparsa, altı
hamlede mat olur (Percy Stone'nun söylediği gibi). On hamlede
mat 1 . ... d5 2.h4 d4 3.h5 d3 4.h6 d2 5.h7 d1A+ 6.Şf1
Ae3+ 7.Fe3 Şh2 8.Şf2 Şh3 9.Şf3 ile 10.h8V# den sonra meydana
gelir
(Lord Holdhurst'un göz önüne aldığı Siyahın
savunması).
Fakat beş hamlede mattan, ancak partiyi takip etmeyen ve bu
nedenle göz önüne alınan konumda hamle sırasının Beyazda
olduğunu sanan bir kimse bahsedebilirdi. John Morgan bu
şekilde kendi kendini ihbar etmiş oldu. Amcasının çalışma
odasından bir süre için ayrılmıştı .