gabo^:Gabriel García Márquez^ tarafından kaleme alınmış , yirminci yüzyılın en iyi romanlarından.

peki bu roman da bizi neler bekliyor ? buendia ailesinin nesiller boyu süren yaşamına " büyülü gerçeklik " bakış açısı altında tanık oluyoruz.

!---- spoiler ----!

" Albay Aureliano Buendia , yıllar sonra idam mangasının karşısına dikildiğinde, babasının onu buzu keşfetmeye götürdüğü o çok uzaklarda kalmış ikindi vaktini anımsayacaktı. "

Buendia aile ağacını atladıktan sonra romanımız yukarıda ki cümle ile başlıyor.

Jose arcadio ve eşi ursula'nın riohacha dan , sonradan adını "macondo" koyacakları topraklarda ki yaşamını okuyoruz gabo'dan .

" Evine git de bir silah al, öldüreceğim seni "

ve öldürdü. o dönemler riohacha da , akraba evliliğinden doğan çocukların domuz kuyruğuna sahip olacağına dair düşünceler vardı. ursula bu durumdan çok korkuyor , kocasıyla birlikte olmuyordu. hatta korkudan bekaret kemeri takıyordu. bir yıllık evlilikleri olduğu halde çocukları olmayan buendia çifti hakkın da dedikodular patlak veriyor ve bir horoz dövücşü sonrası kendisine " horozun belki karına da bir iyilik ediverir" diyen prudencio'yu öldürüyor.

prudencio ne ursula'yı ne de jose arcadio'yu rahat bırakmıyor. testiye su doldururken , banyo yaparken , bahçede gezerken sürekli prudencio ' yu boynunda ki deliğe ot tıkarken yalnızlık içerisin de bulunuyorlardı. bu duruma daha fazla dayanamayan jose arcadio yanına arkdaşlarını da alarak , evlatlarının , torunlarının , torunlarının torunlarının ve onların torunlarının yaşayacağı toprak olan macondaya göç ediyor.

macondo'nun , gabo'nun çocukluğunu geçirdiği Aracataca olduğu düşünülür. hatta 2006 senesin de oylama yaparak adını " Aracataca macondo " olarak değiştirirler. o dönemler de ve şu an hala kolombiya da ensest evlilik olağan bir durum olduğu için romanın genelinde bu tarz pek çok ilişkiye şahit oluyoruz. yine aynı şekil de aile büyüklerinin isimlerinin , yeni doğan çocuklara verilmesi de çok popüler olduğu için , soy ağacında ki herkesin ismi ya arcadio ya jose. okur için her ne kadar zor gibi gelse de bir süre sonra roman başında ki soy ağacı yardımıyla da alışıyorsunuz.

"Babam ne diyor?" diye sordu.
Ursula, "Çok üzgün," dedi. "Senin öleceğini sandığı için üzülüyor."
Albay gülümseyerek karşılık verdi. "Ona de ki," dedi, "insan ölme zamanı geldiğinde değil, ölebildiği zaman ölür."

Albay aureliano buendia ile hükümet ve devrimci libarel ordu arasında ki hiç bitmez bilmeyecek bir savaşa tanık oluyoruz. belki de benim için romanın en önemli kısımları bunlardı. Macondo uzun yıllar huzur ve birlik için de yaşarken birden hükümet tarafından gönderilen sulh yargıcı don apolinar moscote ile durumlar değişir. don apolinar beraberin de askerlerle gelerek macondo halkı arasın da huzursuzluk oluşturur. ulasal bağımsızlık yıl dönümü törenleri nedeni ile tüm evlerin maviye boyanmasını emreder. sanırım macondo halkının hükümet ile tanıştığı ilk olaydı bu. albay sulh yargıcı ile bol bol vakit geçirirken hükümet ve liberal devrimciler hakkın da fikir sahibi olur , yaşanan olayları dinler , aklında ölçer , biçer , tartar ve sonun da yaşıtı arkadaşları ile birlikte liberal olduğunu karar verir. böylece albay aureliano buendia efsanesi başlar. albay , düzenlediği otuziki silahlı ayaklanmanın otuzikisini de kaybeder. yetmişüç pusu , ondört suikast ve bir idam mangasının elinden canlı kurtulmuştur. doğumundan ölümüne kadar olan evrimi ince ince işlenmiştir roman da. belki de en zengin içeriğe sahip olan karakterdir. macondo da doğan ilk insandır ve gözleri açık doğmuştur. küçük yaşlarından itibaren sessiz bir çocuk olan aureliano , babası gibi çingenelerin getirdiği icatlara ilgi duymuştur , küçük çalışma odasına kapanıp küçük metal balıklar yapmaktadır. hatta hükümete teslim olup küçük çalışma odasına geri döndükten sonra bunu bir döngü haline getirmiştir. metalden balık yapar , balığı eritip metal haline getirir ve tekrar balık yapar. maconda ya sulh yargıcı olarak gelip sonradan vali olan apolinar moscote'nin kızı remedios moscote ye aşık olur. fakat remedios küçük bir kızdır , yatağını ıslatan , bebekleriyle oynayan , ilk adetini yaşamamış küçük bir kızdır. yine de iki aile arasında ki gerginliği dindereceğini düşünerek aileler bu evliliğe onay verir. remedios oğlu aureliano jose'nin doğumu esnasın da ölür. albay bu ölümden sonra içine kapanır , sessizleşir ve asla evlenmez. yine de on yedi farklı kadından on yedi farklı erkek çocuğa sahiptir. oğlu aureliano jose yi de gömdükten sonra talihsiz evrimini tamamlar. artık tamamen farklı bir insan olmuştur. kendi ailesinin yanına belli bir mesafeden fazla yaklaşmasını istemeyen , silah arkadaşlarını haksız şekilde yargılayan , paranoyak , suskun , sinirli ve gaddar bir adam ortaya çıkarmıştır. girdiği bütün çatışmalara rağmen yalnızlığın esiri olarak ölmüştür.

albay aureliano buendia karakterinin gabo'nun dedesi albay nicolas marquez mejia'nın komutanı olan rafael uribe uribe den esinlenildiği düşünülür. uribe uribe bin gün savaşı'ın da önemli bir rol almıştır.

"Ve bütün yazdıklarında boy boy, biçim biçim Remedios yer alıyordu: Öğlenin ikisinde herkese uyku getiren ağır havada Remedios vardı, güllerin tatlı kokusunda Remedios, ışığa üşüşen pervanelerin gizinde Remedios, her zaman, her yerde Remedios vardı."

"Belden aşağısı bedenin aşkı, belden yukarısı ruhun."

aşk , sevgi , sevişmek , çılgınlar gibi , deliler gibi sevişmek. roman da bu duygular ve eylemler pek çok yerde geçiyor.

Albay aureliano buendia 'nın remedios moscote ye olan aşkı.
rebeca'nın jose arcadio'ya olan aşkı.
rebeca'nın pietro crespi'ye olan aşkı ve evlenemeyişleri.
amarantha'nın pietro crespi'ye olan aşkı , bu uğurda üvey kardeş rebeca'nın mutluluğunu engellemesi.
pietro crespi'nin hem rebeca'ya hem de üvey kardeşi amarantha'ya aşık olması. ikisiyle de birlikte olamayınca intihar etmesi.

bunlar sadece buendia ailesinin ilk neslinde yaşanan aşklar ve ihtiraslar. tabi ki birde pilar ternera'mız var. bahsetmemek garip kaçar. kendisi hem albaydan , hem de albayın ağabeyi jose arcadio dan çocuk doğurmuştur. kendisini jose arcadio nun büyük , ihtişamlı erkekliğine teslim ettikten sonra , albaya da acıyarak vermiştir.

"yüzbaşı ateş emri verdi ve on dört makineli tüfek o anda emri yerine getirdi. ama bütün bunlar gülünç bir oyun gibi görünüyordu. sanki makineli tüfeklere boş kapsül doldurulmuş gibiydi. çünkü tüfeklerin tarrakası duyulduğu ve ardı kesilmeden kurşun tükürdüğü görüldüğü halde, kalabalıkta en ufak bir tepki yoktu. bir anda taş kesilmiş gibi duran kalabalıktan ne bir ses, ne bir soluk duyuluyordu. birden istasyon tarafından yükselen bir ölüm çığlığı büyüyü bozdu. duyulan " aaah, anacığım," avazasesi yeri göğü titreten bir ses, volkanik bir soluk, dünyalar değiştiren bir kükreme olup bomba gibi patladı kalabalığın ortasında. panik içinde bir anda kaynaşan kalabalık, kadınla kucağındaki çocuğu yutup sürüklerken, jose arcadio seguno, ancak öteki çocuğu yakalamaya fırsat bulabildi"

çok uzun bir alıntı oldu biliyorum. kitapta en çok kanımı donduran kısım burasıydı sanırım. macando'yu kapitalizmle tanıştıran muz şirketi işçilerine adil davranmıyor , uygun koşulları sunmuyordu. jose arcadio seguno nun liderliğinde toplanan işçiler grev başlattı. muz şirketinin sahibi mister brown hükümetten yardım istedi , hükmet orduyu görevlendirdi. açıklama yapacağını söyleyerek üç bin insanı tren garına toplayan ordu , halkın üzerine ateş açtı. cesetleri trenlere doldurup okyanusa döktü. bu olay hiç bir zaman duyulmadı , hatırlanmadı. jose arcadio seguno yaşananları anlattığında kendisiyle dalga geçilmiştir ve muz şirketinin işçilerle anlaşmaya vardığı hatta şölen düzenleneceği söylenmiştir. anlaşma şartlarının uygulanması için ise yağmurun dindiği zamanı göstermiştir. ve bu yağmur dört yıl , on bir ay , iki gün sürmüştür.

işin kötü yanı bu olayın gerçek olması arkadaşlar. United Fruit Company tarafından işletilen şirkette , çalışma şartlarından ve haksızlıklardan dolayı grev başlamıştır. 12. kolombiya başkanı Miguel Abadía Méndez ve kolombiya muhafazakar parti tarafından şartların görüşülmesi için ordu görevlendirilir. aynı zaman da amerika birleşik devletleri , united fruit company'nin hakları korunmaması halinde kolombiya hükümetini işgal ile tehdit etmektedir. yapılan görüşmelerde sonuca ulaşılamayınca , çatılarda mevzi almış askerler silahlarını halka doğrultur. beş dakikalık dağılma uyarısından sonra aynı anda ateş açılmıştır. resmi açıklamalar da ölü sayısı 9 ve 47 arasında değişse de olaydan sağ olarak kurtulan tanıklar 800-3000 arası olduğunu söylemektedir.

sanırım şimdilik burada bitireceğim , katliamlar , güçlünün güçsüze baskınlığı beni her daim üzmüştür. belki editleyerek devam ederim veya yeni bir entry yazarım. yine de yazmadan edemeyeceğim.benim için kitabın sonlarına doğru en vurucu iki kısım.

" kocası, "hayır," diye karşı çıktı. " adını aureliano koyacağız ve aureliano tam otuz iki savaş kazanacak."

"soyun atası ağaca bağlanır, sonuncusunu karıncalar yer"

bu bölümde özellikle albayla ilgili yazdım çünkü favori karakterimdi. bunun dışın da hakkın da yazmak istediğim karakterler ; Ursula , amaranta , aureliano segundo , arcadio ve son olarak aureliano - amaranta ursula çifti.

!---- spoiler ----!

okumamış olan arkadaşlar , okuyun. hayatınız boyunca okuyabileceğiniz en güzel romanlardan birisi. bir ülkenin tarihi , karakterleriyle , olaylarıyla , büyülü gerçeklik ile bu kadar güzel anlatılabilirdi.

okuyan arkadaşlar bir daha okuyun , kitapta bahsedilen olayları araştırarak bir daha okuyun , çok daha fazla anlam ifade edecek hepimize. ben yine çok kısa bahsettim olaylardan. çok daha fazlası yazılabilir ve yazıldı da.

kaynaklar :

bin günlük savaş

colonel aureliano buendia

Yüzyıllık yalnızlık üzerine

banana massacre

Rafael Uribe Uribe

ve başucumda duran kitabım.