Kimdir?
31 mart 1596-11 şubat 1650) hayatının çoğunu hollanda’da geçirmiş fransız bir filozof, matematikçi ve yazardır. modern filozofinin babası unvanını almıştır ve kendisini takip eden batı felsefesi çoğunlukla onun günümüzde hala çalışılan yazılarına cevap niteliğindedir. özellikle “ilk felsefe üzerine düşünceler” hala çoğu üniversitenin felsefe bölümünde standart bir kaynak olarak kabul edilir. descartes’ın matematiğe katkısı da aynı derecede belirgindir; uzaydaki bir noktayı bir numaralar seti olarak işaretleyebilmeyi ve cebirsel denklemleri iki boyutlu koordinat sisteminde geometrik şekiller olarak göstermeyi (ve tam tersini) sağlayan kartezyen koordinat sistemi, ismini descartes’tan alır. cebir ve geometri arasında bir köprü olan, sonsuz küçükler hesabı ve analizi için elzem olan, analitik geometrinin de temellerini descartes atmıştır. bir deha örneği olarak tanımlanan descartes aynı zamanda bilimsel devrimdeki anahtar kişilerden biridir. kendisinden önceki filozofların otoritesini ve kendi algılarının kesinliğini kabul etmeyi reddetmiştir.
descartes kendi fikirlerini öncüllerininkinden ayrı tutar. “ruhun tutkuları”nın, bugün “duygu” diye adlandırdıklarımızın eski modern versiyonunun bilimsel incelemesinin, giriş kısmında bu konuda daha önce kimse yazmamış gibi yazacağını söyleyecek kadar ileri gider. felsefesinin birçok ögesi geç aristotelesçilik, 16. yüzyılın yeniden dirilmiş stoacılığı, içerisinde emsallerini gösterir. descartes felsefesinde, ekollerden iki temel noktada farklılık gösterir: korporel maddenin durum ve şekil olarak ayrıldığı ve doğal fenomenlerde doğal veya ilahi herhangi bir uç nokta olduğu kanılarına karşı çıkar. teolojisinde, tanrı’nın yaratma eylemindeki mutlak özgürlüğü üzerinde durur.
descartes, daha sonra baruch spinoza ve gottfried leibniz tarafından savunulan, ve empirik ekolü ( hobbes, locke, berkeley, rousseau, hume) tarafından karşı çıkılan 17. yüzyıl kıtasal rasyonalizminin temellerini atmıştır. leibniz, spinoza ve descartes felsefenin yanında matematikle de ilgililerdi, ve descartes ile leibniz bilime de birçok katkıda bulundular.
descartes belki de en çok, metot üzerine konuşmanın 4. ve felsefenin ilkelerinin 1. bölümlerinde geçen “cogito ergo sum (düşünüyorum öyleyse varım)” şeklindeki felsefi cümlesiyle tanınır.
-
modern felsefenin babası dedikleri matematikçi, filozof kişi. 1628'den sonra 15 yıl boyunca gezmiş tozmuş savaşı barış görmüş ve felsefe sistemini kurarak skolastik felsefeyi(dine dayalı ortaçağ felsefesi) harcamıştır. septisizm'i de (şüphecilik) farklı bir boyuta taşımıştır. şöyle ki her şeyden şüphe etmeyi kabul eder fakat orada bırakmaz sonuna kadar götürür, şüphe etmek düşünmektir, düşünmek iste var olmaktır anlamında düşünüyorum o halde varım demiştir. daha açık ifade iel her şeyden şüphe ediyorum, ama şüphe ettiğimden şüphe etmiyorum demiştir. düşünüyorum öyleyse varımın açık anlamı bu bence. her şeyden şüphe ettiğinden şüphe etmemek hali.
deskartes'ın en bilinen yanı yöntem ve bilgi anlayışıdır. düşünüşü yani felsefeyi matematik gibi kesin bir zemine oturtma çabası gütmüştür. yöntemin aşamalarını da şöyle sıralamıştır;
1. doğruluğunu açık ve seçik bilmediğimiz hiçbir şeyi doğru kabul etmemek.
2. araştırdığımız sorunların her birini mümkün olduğunca küçük parçalara bölmek.
3. onları basitten karmaşığa doğru bir sırayla incelemek.
4. sık sık geriye dönüp elde edilen verileri sınamak.
tanrıyı da var olmak için başka bir şeye ihtiyaç duymayan olarak tanımlayıp, felsefesini bunun üzerine kurmuştur. doğa ve insana dair olayları ise mekanik olarak algılamıştır. kişinin ruhuyla bedeninin beyin bölgesinde bir araya geldiğini düşünmüştür. ahlak olarak da insanların topluma uyum sağlayıp, çevresine enerjisini yansıtıp idealleri doğrultusunda kendini mutlu etmesi gerektiğini düşünür. özetle toplum ve ahlak kurallarını ve de tanrıyı kabul eder, doğaya ilişkin realist bir felsefe kurar.