dikkat: ağır miktarda içerik bilgisi!

"insan
eşref-i mahlûkattır derdi babam
bu sözün sözler içinde bir yeri vardı
ama bir eylül günü bilek damarlarımı kestiğim zaman
bu söz asıl anlamını kavradı"

ismet özel'in "âmentü"sü. sosyalist olduğu yılların şiiri. "halkın dostları"nda yazdığı yılların...  filmde hasan abi'den dinliyoruz bu dizeleri. odtü'lü sosyalist, ağa oğlu hasan abi'den... faşist kurşunlarına hedef olmaktan kurtulamayan yakışıklı hasan abi'den... o kurşunlar küçük kahramanımız âdem'i sosyalizme yönlendiriyor bence. gorki'nin "ekmeğimi kazanırken"ini de unutmamak gerekir.

âdem bir küçük oğlan. akıllı, çalışkan, yakışıklı ve fakir. "ama fakir" değil, "ve fakir". küçük aklıyla bir yandan dinsel düşüncelerle, dogmalarla uğraşıyor çünkü her ne kadar minimum düzeyde olumsuz anlatılsa da dinin insanları doğruluğa yönlendirmeye yetmeyeceğini seziyor, bir yandan henüz bozulmamış çocuk dünyasını, saflığını korumaya çalışıyor.

âdem bir küçük oğlan. ustasının dükkanında ecevit'in, toprak ağasının evinde menderes'in, devrimcilerin halkevi'nde che'nin, fidel'in, lenin'in fotoğrafları asılıyken kendi yolunu bulmaya çalışan bir çocuk. hikâyesi, çocukluğunu anadolu'da geçiren çoğu çocuğun hikâyesi. yaz tatillerinde kur'an kursuna giden, bir elinde kur'an dili bir elinde masal kitapları ve romanlar olan bir çocuk imgesi bana hiç yabancı değil. "aklını kullanma cesaretini göster." diyen kant'ın sözünü dinleyenlerden biri gibi âdem. hasan abi'nin vurulmasından sonra, sorgulamadan itaat etmediğini, sorguladıktan sonra da itaat etmediğini görüyoruz.

âdem bir küçük oğlan. ne kadar uğraşırsak uğraşalım yok sayamadığımız bir geçmişin izlerini taşıyor ya da o geçmişi yaşıyor. çocukluğunda bozduğu orucun kefaretini 61 gün açlık grevi yaparak yaşamıyla ödüyor.

hafif hafif dokundurmalar, her kesime yöneltilen küçük eleştiriler, yabancı sermayenin türkiye'de boy göstermeye başladığı yıllarda küçük esnafın verdiği mücadele dikkatlerden kaçmıyor. "yurtta sulh, cihanda sulh!" sözünü çok yanlış anlayanların kendi insanlarını ölüme nasıl gönderdiklerini görüyoruz filmde. atatürk bugün yaşıyor olsaydı atatürkçü olduğunu söyleyenlere en çok o karşı olurdu diye düşünmeden edemiyorum bazen.

cem yılmaz'ın başarılı oyunculuğuna ve iztuzu sahilinde, altında sevgili arkadaşım uzak hikaye ile fotoğraf çektirdiğimiz ağacın güzelliğine değinmeden geçmeyeyim. son bölümde seyirciyi ağlatmaya yönelik hareketleri doğru bulmadığımı, sahur sonrası tütün tarlası sahnesine ve bu sahnenin son bölümle ilişkilendirilmesine bayıldığımı da ekleyeyim.

âdem'i tanımak isteyenler izlesin derim. ne de olsa
"bu adem dedikleri el ayakla baş değil
adem manaya derler surat ile kaş değil." ^:kaygusuz abdal^