şiddet

şiddetin tarihi, dinlerin tarihinden eski. mezoamerika’da batıdaki gibi sistemleştirilmiş bir din yok ama bize şiddet eylemi gibi gelen çok fazla gelenek var. ilkel topluluklarda nüfus arttığında şiddet eylemleri yükselmiştir. nüfus artışı tarımı doğurdu, yerleşik yaşamı doğurdu ama bunun yanında şiddet eylemlerini de doğurdu. ava giden insanlar daha gözden çıkarılabilir oldu. doğan çocuklardan ava gidemeyenlerin (kız çocukları) beslenmesi göz ardı edildi. ne kadar kötücül geliyor kulağa. toplum bile değil topluluklar organize olurken gözden çıkarılabilir durumdu bu. ortada henüz bir din yok. dinin ortaya çıkışı toplum organize olduktan sonra. üzgünüm medeniyeti doğurmadı din. din bir toplum geliştikten sonra doğdu. önce medeniyet ardından din. toplumda sınıflar ortaya çıkması gerekti. çünkü efendi-köle ilişkisi olmalı. efendi köle ilişkisi tanrıyı da yarattı. tanrıya verilen isimlerin etimolojisine bakıldığında efendi anlamına geldiği görülür. çok bilinen bir örnektir lord. lord diye dua edilir çoğu çeviride. tanrının sınıfsal ilişkilerden nasıl doğduğunu gösterir. araştırılırsa çok örnek var. çok açık bir şekilde adam şenel anlatır bunu. bir adım ileri götürmek istenirse gordon childe, kramer, keiths’e bakılabilir.

medeniyet dinle doğmamıştır ama din medeniyeti korumuştur bazı noktalarda. rönesans’ta antik metinlerin çoğu kilise kütüphanelerinden bulunmuştur. din kaynaklık ediyor buna ama cadı avı da yapıyor. islam aristoteles’in metinlerini çevirip koruyor. dini yayma adı altında yapılan talan da ortada ama. bu yüzden bu konuda çok net sonuçlara varamayız. ortadoğu’dan örnekler verilmiş başlıkta yazılanlarda. ortadoğu’nun bu kadar tepki almasının nedeni islam devletlerinin reform yaşamaması. toplumsal ilişkiler donup kalmış. islam hala ilkel algılanıyor. şiddet öğretileri hiçbir şekilde törpülenmedi. hıristiyanlık da sevgi dini değil. ama batı dini reformize etti. toplumlarındaki dine bağlı muhafazakarlık asgari düzeye çekildi. islam henüz bunu yaşayamadı. bunun dışında devlet odaklı şiddet hiçbir şekilde bitmedi. althusser devletin ideolojik aygıtlarında güzel çözümler. son olarak ziggurat yönlendirmesini anlamadım. yakındoğu’nun mimari yapısında işkence yapılmıyor. çok kompleks bir yapıdır. kültürel hayat, bilimsel araştırma, ticaret vs vs.

din medeniyetten eski değildir. antropoloji bunu kanıtlıyor. insanın ataları kitabında görülebilir. ilk taş aletler ve mağara resimleri vardır. mağara resimleri hakkında çok az kitap var. ama o dönem insanların yazıya geçmediğini ve mağara resimlerini sanatsal-ritüel bir hareketle yaptıklarını biliyoruz. mağara resimlerinin yüzeyi araştırıldı ve o katmanlarda ilginç kimyasallar bulundu. gölgelendirmeleri ve renk seçimleriyle ilkel toplulukların sanatsal zevkini görürüz. o mağara resimlerinde bazı insan figürlerinin elleri ve ayakları keçi gibi hayvanların ayaklarıyla gösterilir. o büyüsel bir göstergedir. tam anlamı çözülemedi ama adem ile ilgisi yok. darwin evrim tezini sunar. arkeologlar ve antropologlar kültürel evrimi sundu. epey çok örneğiyle. o yüzden medeniyet yazıyla başlamamıştır. yazı ile tarih başlamıştır. yazı öncesine karanlık dönem gibi adlar verilir ama medeniyet var. hem de gayet gelişkin. sümerlerin yazıyı bulma süreci bir anda olmadı, kültürel evrimle oldu. medeniyet yazıyla başlıyoru ya bir ilkokul çocuğu der ya da cahil der.

ziggurat adı üstünde bir tapınak. insanlar tapınak yapıyorsa sanıyorum ki daha öncesinde yerleşik yaşama geçmiştir. sümer kentleri arkeolojik kalıntılara göre zigguratlardan önce kuruluyor. çok primitif yapıda evleri var. siyasal yapılanma -ki kendisi medeniyetle baya ilgilidir- gelişince şehrin etrafına sur yapılıyor. surlardan epey sonra zigguratlar kurulur. zigguratlar kurulunca insanlar medeni bir şekilde bir araya gelmiyor, aksine insanların medeni istekleri olduğu için zigguratlar yapılıyor. sapla samanı ayırmak gerek.

şiddetin daha eski olduğunu çok rahat öğrenebiliriz. işkencenin tarihi diye tarihsel verileri kullanan iki kitap var. bu kitaplarda şiddetin cezalandırma ya da gazap olarak ele alınışı, kitlesel şiddet gibi birçok başlığı anlatılır. inka medeniyetinin binlerce kafatasından oluşan katakompa benzer yapısı var. yamyamlar ve krallar’da antropolog marvin harris piramitlerde nasıl insan kurban ettiklerini, bunun onlar için anlamını tartışır.

çeşitli peygamberlere işkence yapıldığı anlatılır. inanan biri için anlamlı kıssalar. isa’nın çarmıha gerilmesi epey yakın tarihli. roma medeniyetiyle alakalı çok fazla bilgimiz varken neden isa’nın çarmıhıyla ilgili belge yok? bu konuda apostolik babaların kitaplarını okudum. tefekkür, iman dışında bir şey anlatmıyorlar. çarmıhın o dönemde bile kalıntısı yok çünkü. isa yunan düşüncesi ve mithras diniyle karıştırılarak ortaya çıkarılan bir mit olduğu için. pavlus güzel bir oyun çevirdi helal olsun demekten başka çare yok. bu konu hakkında çok fazla çalışma var. inanan biri için dine saldırı gibi görülebilir ama arkeolojik kanıtlara da karşı çıkamaz aklı selim insanlar.