1 temmuz 1873, paris – 24 mart 1968, new jersey) fransız film yapımcısı ve yönetmeni, çocuk kitapları yazarı. anlatı kurgu filmi yapan ilk film yapımcılarından biriydi (ilk değil) ve aynı zamanda bir film yöneten ilk kadındı. 1896'dan 1906'ya kadar muhtemelen dünyadaki tek kadın yönetmen. yıllardır tanıyorum kendisini. hakkında, yine bir kadın yönetmen (pamela b. green) tarafından yönetilen 2018 yapımı, jodie foster'ın anlatıcısı olduğu belgeselin 4 dakikasına altyazılı şurdan izleyebilirsiniz. 2021 yılının aralık ayında da 9 saat içinde 453 filminin tamamını kontrol ettim. 70 civarı bulunabiliyor. hepsine göz gezdirdim. çoğunu izledim ki çoğunluğu 1 dk. zaten. diğerleri bulunamıyor. kayıplar sanırım. göz gezdirdiklerimi değil, izlediklerimi bırakıyorum 51 tane:

la fee aux choux (1896) lahana perisi. yönettiği ilk film.

danse fleur de lotus (1897) bir kadın lotus çiçeği gibi giyinmiş dans ediyor.

les cambrioleurs (1897) bir evin çatısında birkaç adam biri ordan giriyor diğeri diğer taraftan çıkıyor. sanırım hırsız peşindeler.

le pêcheur dans le torrent (1897) yüzen çocuklardan biri nehirdeki balıkçıyı suya düşürüyor ve dalaşmaya başlıyorlar.

chez le magnétiseur (1897) bir adam var üç tane adamın kıyafetleri ondan ona değiştiriyor sihirbazlık yapıyor.

ballet libella (1897) yusufçuk kanatları takan bir kadın romantik bir rüya gibi dans ediyor.

baignade dans le torrent (1897) nehirde yüzen gençleri gösteriyor.

surprise d'une maison au petit jour (1898) "bir evin işgali sırasında prusya ordusunun bir müfrezesi ile fransız askerleri arasındaki çatışmayı anlatan 1870 savaşı'nın bir bölümünü yeniden yaratıyor."

scène d'escamotage (1898) bir sihirbaz kadını uzatıp üzerini örtüyor açıyor maymun oluyor (maymun kostümlü insan aslında) sonra onun üstüne örtüp açıyor kayboluyor. sonra tekrar yapıyor ve kadın çıkıyor tekrar.

l'aveugle fin de siècle (1898) bir bankta oturan kör numarası yapan bir adam dileniyor ve kendisine verilen paraları kontrol ediyor. onu ve köpeğini ortadan kaybolmasını isteyen bir polis memuru geliyor. sonra "kör"ün yerini alan ve gazete okurken uykuya dalması uzun sürmeyen bir adam geliyor...

la bonne absinthe (1899) bir adam bir mekana oturmaya gidiyor ve absinthe istiyor. garson getirdikten sonra gazetesini okumaya dalıyor ve bakmadan bardağına doldurmaya çalışıyor...

danse serpentine par mme. bob walter (1899) dans eden bir kadın yine

au cabaret (1899) kart oynayıp bir yandan içki içen adamlar bir süre sonra kavga ederler.

danse serpentine (1900) 1890'larda abd ve avrupa'da popüler oldu dans şekliymiş bu. filmde de dansçı aslan kafesine girip aslanlar varken bir iki dans hareketi yapıyor. aslan terbiyecisi de orada.

le départ d'arlequin et de pierrette (1900) pembe kıyafeti içinde `ortalığı toplayan ve parfüm sıkan kadının yanına beyaz kıyafeti ve beyaz şapkasıyla bir kadın geliyor ve ona yüz vermiyor. sonra yeşil kıyafeti, sarı çizmesi ve sarı şapkasıyla tekrar geliyor ve onunla dans ediyor ve finaline dudağına öpücük konduruyor. iki kadının öpüştüğü ilk film ve ilk lezbiyen film. youtube de biri şöyle yazmış "pembe elbiseli oyuncu, alice guy'ın lahana bahçesinde bebek yetiştirdiği "lahana perisi"nde de tuhaf periyi oynayan yvonne serand. insanların 120 yıl önce bile sahip oldukları harika mizah anlayışı hakkında bize bir fikir vermek için bunların korunmuş olması harika. biz pek değişmedik."

la fée aux choux, ou la naissance des enfants (1900) lahana perisi ve çocukların doğuşu.

la concierge (1900) kapının önünü süpüren bir kadına bir adam gelip bir şey sorup gidiyor. sonra kadın içeri giriyor ve birkaç çocuk koşarak kadından kaçıyor. sonra kadın kovayla su atayım derken az önceki adam geri dönmüş oluyor...

danse du papillon (1900) yine bir kadın dans ediyor. yeşil kıyafet ve kırmızı da var içinde.

danse des saisons (1900) mevsimlerin dansı. kış'ın ve kar'ın dansı. bir kadın "yağdırılan kar altında" dans ediyor.

chirurgie fin de siècle (1900) bir cerrahın iki yardımcısı bir hastayı eterle uyutur. cerrah daha sonra gerçek bir kasaplık yapar: bir kol ve bacağın kesilmesi. "işi" bittiğinde ayrılır. acıma duygusuna kapılan iki yardımcı bir şeyler yapmaya karar verirler...

chapellerie et charcuterie mécanique (1900) iki adam bir makineyle uğraşıyor ve şapka üretiyor...

avenue de l'opéra (1900) paris'te işlek bir caddenin bir çekimi tersten gösterilmektedir.

sage-femme de première classe (1902) bir çift bebek almak için satılan bir yere gider ki yine lahana bahçesi. bu lahana bahçesi-bebek ilişkisinin kökeni ne merak ettim. çalışan yerden lahanalar arasında yetişmiş bebeği kaldırır ve onlara verir.

`miss lina esbrard, danseuse cosmopolitaine et serpentine` (1902) yine bir kadın dans ediyor.

les chiens savants (1902) bir kadın eğittiği köpekleriyle gösteri yapıyor.

intervention malencontreuse (1902) bir adam ve kadın kavga ederler, içeri hizmetçileri girer ve o da kavgaya dahil olur. ilk slapstick filmlerden biri.

danse excentrique (1902) yine dans eden bir kadın.

faust et méphistophélès (1903) ilk uyarlaması olabilir.

l'anatomie du conscrit (1905) şarkı söyleyen bir asker. evet sesli film. phonoscene ile kaydedilmiş.

lilas blanc (1905) yine şarkı.

le vrai jiu-jitsu (1905) yine.

le tango (1905) yeşil kıyafetiyle tango yapıyor bir kadın. arkada iki adam ortalarında bir kadın alkış tutuyor. iki yanlarında iki adam gitar çalıyor. sessiz.

les maçons (1905) bir inşaat yerinde işçiler, polis, düşmeli kalkmalı sahneler.

le coq dressé de cook et rilly (1905) bir horoz çekmiş. ötüyor. sesli.

le cireur distrait (1905) beyaz kıyafet giymiş bir adam küçük bir çocuğa ayakkabısını boyatıyor. o sırada arkadan bir kadın gelip arkasında durup eteğini diz kapağına kadar kaldırarak düzeltiyor. çocuk ona bakarken adamın pantolonunu boyuyor ve adam görünce çocuğu döveyim derken suya düşüyor.

le cake walk du nouveau cirque (1905) siyah bir adam ve kadın dans ediyor birden başkaları da geliyor da orada bitti.

la polka des trottins (1905) yine bir adam şarkı söylüyor. sesli. söyleyen şarkıcı félix mayol.

la malagueña et le torero (1905) tango filmindeki yer sanırım. bu sefer bir adam bir kadın dans ediyor. arkada gitar çalan ve alkışlayan var yine.

la charité du prestidigitateur (1905) bir adamın yaptığı sihirbazlıklar var bunda. bir mekandan çıkıyor sonra yolda gördüğü bir adama orda olmayan masa ve yemekleri çıkarıyor birden ve yediriyor...

five o'clock tea (1905) yine şarkı söyleyen bir adam var. sesli. ve dans ediyor söylerken.

clown, chien et ballon (1905) bir adam ufak bir köpekle balonu yere düşürmeden birbirlerine atıyorlar.

questions indiscrètes (1906) yine felix mayol şarkı söylüyor. bu sefer renkli.

une femme collante (1906) bir kadın hizmetçisiyle birlikte postaneye gelir ve pul satın alır. pulları zarflara yapıştırmadan önce nemlendirmek için çalışanının dilini nemli bir sünger gibi kullanır. bunu gören iri yarı bir adam genç kadından etkilenir ve sürekli etrafında döner. sonra kadın zarfları teslim etmeye gittiğinde adam iyice yaklaşır kadına ve öpünce dudakları yapışır...

le ballon dirigeable le patrie (1906) bir zeplini kalkarken gösteriyor.

le matelas épileptique (1906) sarhoş bir adam evinde oturuyor. iki kadın yatak hazırlıyor. dışarı çıkıyor sallana sallana gidiyor. başka bir kadın açık havada yatak yaparken bir yere kadar gidiyor. o sırada adam gelip yatağın içine giriyor. kadın gelip tekrar yatağı yapıp dikmeye devem ediyor ve olaylar gelişiyor... 10 dk.

une histoire roulante (1906) şapkası başında bir adam tepe bir yerde boş fıçıya yaslanmış oturuyor. başka bir adam gelip bir şeyler söylüyor ve giderken bu adam fıçıya giriyor. sonra o adam geri dönüp fıçının arkasındaki taşı çekiyor ve yuvarlanıyor fıçıyla birlikte içindeki adam...

les résultats du féminisme (1906) kadın ve erkek rollerinin tersine çevrildiği bir toplum. ilk feminist film. 7 dk.

la hierarchie dans l'amour (1906) bir asker, yürüyüşte bir kızla tanışır ve sepetini taşımayı teklif eder. ancak amiriyle karşılaştıklarında, amiri devralır ve kıza eşlik eder, ta ki o da daha yüksek rütbeli bir memurla karşılaşana kadar... süresi 2 dk.

madame a des envies (1907) kadının sigara ve pipo içtiği sahne akılda kalıcı bir görsel. daha önceden görmüştüm. 4 dk.

algie, the miner (1912) bir kadın tarafından yönetilen ilk western. ayrıca eşcinsel bir karakterin erken bir örneklerinden. 10 dk.

falling leaves (1912) o. henry'nin son yaprak hikayesinin uyarlaması. o ağaçlardan düşen yapraklarla kız çocuğu ve adamın olduğu sahne akılda kalıcı. 12 dk.