Kimdir?
attilâ ilhan (15 haziran 1925 - 11 ekim 2005), türk şair, romancı, denemeci, gazeteci ve eleştirmen. entelektüel çalışmalarıyla türk edebiyat ve düşünce dünyasına önemli katkıları olmuş bir aydındır. hayatı 15 haziran 1925'te menemen'de doğdu. tam ismi, attilâ hamdi ilhan'dır. ilk ve orta eğitiminin büyük bir bölümünü izmir ve babasının işi dolayısıyla gittikleri farklı bölgelerde tamamladı. izmir atatürk lisesi birinci sınıfındayken mektuplaştığı bir kıza yazdığı nazım hikmet şiirleriyle yakalanmasıyla 1941 şubat'ında, 16 yaşındayken tutuklandı ve okuldan uzaklaştırıldı. üç hafta gözetim altında kaldı. iki ay hapiste yattı. türkiye'nin hiçbir yerinde okuyamayacağına dair bir belge verilince, eğitim hayatına ara vermek zorunda kaldı. danıştay kararıyla, 1944 yılında okuma hakkını tekrar kazandı ve istanbul işık lisesi'ne yazıldı. lise son sınıftayken amcasının kendisinden habersiz katıldığı chp şiir armağanı'nda cebbaroğlu mehemmed şiiriyle ikincilik ödülünü pek çok ünlü şairi geride bırakarak aldı. 1946'ta mezun oldu. istanbul hukuk fakültesi'ne kaydoldu. üniversite hayatının başarılı geçen yıllarında yığın ve gün gibi dergilerde ilk şiirleri yayımlanmaya başladı. 1948'de ilk şiir kitabı duvar'ı kendi imkânlarıyla yayımladı. tiyatro ve sinema sanatçısı çolpan ilhan'ın ağabeyidir.
-
öncelikle adını atilla ilhan olarak yazanların ellerine vurmak istediğim şairdir attila ilhan.
-müstear adı ali kaptanoğlu yahut kaptan olan şairimiz edebiyatımızda sosyal realizm kampanyası ile ön plana çıkan bir isimdir.
-eserlerinde bağımsızlık, özgürlük mücadelesi, eşitlik, halkçılık,, modern insanın bunalımı konularını işlerken katl, gece baskını, intihar, kavga.. gibi sert tablolar şiirlerinde verilir.
-1946'da chp şiir yarışmasında "cebberoğlu mehemmet" şiiri ile 2. olur. 1. cahit sıtkı olmuş o zaman.
-1. yeni'yi bob-stil, 2. yeni'yi yoz bulur.
-imla ve noktalama işaretleri konusunda serbesttir. şiirleri küçük harfle başlar. ^:küçükken beni etkileyen en büyük şair olayı buydu^ tdk'nın dönem dili olan aşırı öz türkçe'ye karşıdır.
-ben'ini şiire bir necip fazıl kadar çok dahil eder. ^:derler..^
attila ilhan'ı eserlerinin bakış açılarına göre 3 gruba ayırırlar
toplumcu gerçekçi dönem, bireysel dönem, geleneğe bağlı dönem olarak.
toplumcu gerçekçi dönem eserleri: duvar, sisler bulvarı
bireysel dönem eserleri: yağmur kaçağı, ben sana mecburum, yasak sevişmek, bela çiçeği
geleneğe yöneliş dönemi eserleri: tutuklunun günlüğü
olarak verilir.
bunun yanı sıra tüm eserlerini vermemiz gerekirse:
şiirleri:
duvar, sisler bulvarı, yağmur kaçağı, ben sana mecburum, yasak sevişmek, bela çiçeği, tutuklunun günlüğü, kimi sevsem sensin, ayrılık sevdaya dahil, böyle bir sevmek, elde var hüzün, korkunun krallığı
romanları:
sokaktaki adam, zenciler birbirine benzemez, bıçağın ucu, yaraya tuz basmak, karanlıkta biz, sırtlan payı, dersaadet'te sabah ezanları, kurtlar sofrası, allah'ın süngüleri, fena halde leman, haco hanım vay
gezi yazıları:
abbas yolcu
deneme-eleştiri:
hangi sağ, hangi sol, hangi batı, hangi doğu, batının deli gömleği, gerçekçilik savaşı, hangi atatürk, ikinci yeni savaşı, sağım solum sobe, yanlış kadınlar yanlış erkekler, ulusal kültür savaşı, faşizmin ayak sesleri
senaryolar:
yarın artık bugündür, kartallar yüksek uçar -
adına açılmış, her sene liseliler arası kompozisyon yarışması düzenleyen bir vakıf var hatırladığım kadarıyla da vakfı oğlu yönetiyor.
en bilindik şiirlerinden en canımı alan kısım:
...sevmek kimi zaman rezilce korkuludur
insan bir akşam üstü ansızın yorulur
tutsak ustura ağzında yaşamaktan
kimi zaman ellerini kırar tutkusu
bir kaç hayat çıkarır yaşamasından
hangi kapıyı çalsa kimi zaman
arkasında yalnızlığın hınzır uğultusu
fatih'te yoksul bir gramofon çalıyor
eski zamanlardan bir cuma çalıyor
durup köşe başında deliksiz dinlesem
sana kullanılmamış bir gök getirsem
haftalar ellerimde ufalanıyor
ne yapsam ne tutsam nereye gitsem
ben sana mecburum sen yoksun...
-ben sana mecburum -
ismi sürekli "atilla ilhan" şeklinde yanlış yazılan izmir'li büyük şair, iki senedir sınıflarımda aralık ayı "attila ilhan ayı" olarak bilinir, ders öncesi şiirleri okunur. -
dün gece rüyamda oturup uzun uzun sohbet ettim kendisiyle. hayır olsun mu diyeyim ne diyeyim şimdi bilemedim. -
toplumculuğu ile ön plana çıkan şiirlerinden duvar:
duvar
- bu şiir ikinci dünya savaşı içinde
kahredilen bütün dünya duvarları
için yazılmıştır.-
ben bir duvarım hiç güneş görmedim
sen hiç güneş görmemiş bir başka duvar
yüzümüz benek benek tahta kurusundan
ve sinemiz baştan başa ak üstünde karalar
- kelepçeden kahroldu kahroldu bileklerim
- sıyrılıp çıktım artık ölüm korkusundan
- dilim dilim sırtımdaki yaralar
ben demirbaşım sığır siniriyle dayak yedim
biz de duvarız dinliyen duyan düşünen duvarlar
bizim kucağımız terkedilmiş bir yatak gibi kirli soğuk
ve bizim kucağımızda kasırgalı insanlar
yüzündeki deniz parlaklığıyla durur hatıramızda
o çocuk yumruklu dev o dev yumruklu çocuk
o zaman mayıs'tı yağmurlar başımızda
bir cumartesi akşamı girdi kapımızdan
gözlerinde kıpkızıl diken diken öfkesi
adeta birden bire aydınlandı zindan
onu böyle görünce nasıl da korkmuştuk
sapından fırlamış bir balta gibi çehresi
ve omuzlarında delikanlı gölgesi
o zaman mayıs'tı yağmurlar başımızda
o sırt üstü yatağında yatardı
sımsıcak gözleri şimdi bile aklımdadır
bir sana bakardı bir bana bakardı
dışarda tabiat mevsimin en çıngıraklı ayındadır
toprak ana bütün zincirlerinden çözülmüş
sabahlar akşam üstleri manolya gibi parlak
tarlaların yüzü gülmüş
işte her akşam geçtiği denize çıkan sokak
ah işte annesi annesi sevgilisi
işte biz dinliyen duyan düşünen duvarlar
işte o çocuk yumruklu dev o dev yumruklu çocuk
dışarda tabiat mevsimin en çıngıraklı ayındadır
bizim kucağımız terkedilmiş bir yatak gibi kirli soğuk
o bir kaç defa kartal gibi gitti kartal gibi döndü
çığlıklarını değil kırbaç sesini duyduk
biz duvarız neyleyim gözlerimiz ağlamayı bilmez
onu bir gece sabaha karşı büsbütün götürdüler
kendi gitti ismi kaldı yadigâr bağrımızda
o zaman mayıs'tı yağmurlar başımızda
ya biz idam duvarıyız karşımızda çok insan öldürdüler
onlar hep döküldü biz hep ayakta kaldık
temelimiz kanla beslendi ama nedense uzamadık
öyle bakmayın bu yaralar şerefli yara değil
getirirler vururlar biz öyle dururuz
yağmurlar gözyaşı bulutlar mendil
elimizden ne geldi de yapmadık
ah öyle bakmayın utanırız kahroluruz
onlar hep döküldü biz hep ayakta kaldık
bir mayıs sabahı toprak rezil gök rezil
yıldızlar küfür gibi yüzümüze tükürür gibi
şafak sancılarıyla iki büklümdü ufuk
ve simsiyah çamur gibi bir manga ortasında
siyaset meydanına geldi dev yumruklu çocuk
bulutlar eğilip alnının terini sildiler
ve mermiler birdenbire ölümü getirdiler
o düştü biz yine ayakta kaldık
halbuki ne kadar yorgunuz
öyle bakmayın bu yaralar şerefli yaralar değil
ah öyle bakmayın utanırız kahroluruz -
fikir dunyama en buyuk etkiyi yapmis ulkedeki son aydinlardandi. ne zaman uzun yollara gitmeye niyetlensem fonda dizeleri yankilanir icimde. hem buyuk sairdi hem buyuk yazar hem de buyuk insandi. nur icinde yat kaptan, aklima geldikce sen dua ederim. -
ölüm yıl dönümü sebebiyle kadıköy belediyesi bir attila ilhan anma gecesi düzenliyor.
10 ekim 2016 - 20.00 - caddebostan kültür merkezi
gecede attila ilhan vtrleri, şiir dinletileri ve müzik dinletisi olması planlanmış.
bir gidip gözler dola dola o şiirleri dinlemek var....
anma gecesi programı:
konuşmacılar: metin celal, haydar ergülen, prof. dr. yakup çelik
şiir dinletisi: kerem alışık, yılmaz gruda, erkan bektaş, levent can
attila ilhan vtr gösterimi
dinleti: mazlum çimen -
''bir gün seni unutmak zorunda kalırsam aşkımın küçüklüğüne değil çaresizliğimin büyüklüğüne inan.''
"bana ait ne varsa seni korkutuyor sana ait ne varsa hiçbiri benim değil."
"yanımda olmadın mı seni daha bir çok seviyorum " -
"... zira refah'ın arkasında, iktidar denklemini 'bürokrasi+anadolu burjuvazisi' şeklinde değiştirmek isteyen, küçümsenmesi zor bir ekonomik(sınıfsal) güç vardır; parti kapatılsa da, bu güç, 'liman burjuvazisi' ile kozunu başka bir siyasi örgüt çerçevesi içinde paylaşacaktır." ufkun arkasını görebilmek - attila ilhan
evet, refah kapatıldı. anadolu burjuvazisi ve bürokrasi denklemini bir araya getirip iktidar oldu refah'tan türeyen ekip. liman burjuvazisi(en genel haliyle tüsiad diyelim) ile anadolu burjuvazisi kozlarını paylaştı, paylaşıyor. bu sınıfsal yapıyı göremeyen, refah'ın toplumsal tabanını okuyamayan kesimler 15 senedir şaşkınlık içinde.
8 eylül 1997'de durumu yazmış attila ilhan. 20 sene geçti ve dediği sınıfsal denklem gerçekleşti. büyük insandı, şairdi, toplumcuydu. dün ölüm yıl dönümüydü. ruhu şad olsun. kalmadı senin gibi "aydınlar" güzel insan. -
döndüm arkamı sana. sen sırtımdan vurmayı seversin, yüzüm ağır gelmesin.
edit: dalgınlığa gelip ahmed arif dizesi paylaşılmıştı.