fuentes ve hayali devrimi. çok fazla düşündüğüm bir kitap oldu. fuentes’in kitapları geride düşüncelere gömülmüş bir okur bırakıyor. bu romanda da kimi zaman tutarlı kimi zaman tutarlı olmayan bir yapıda devrim, politika, kimlik ve felsefi meseleler vardı. girift kurgusu her şeyi daha da ilginç yapıyor. balkonda gerçekten nietzsche mi vardı, nietzsche ile konuşanın sadece bir yansıması mıydı? iki konuşmacı tüm karakterlerin benliklerini mi bölüşüyor? nietzsche karakteri hiç de nietzsche gibi değil yoksa muhattap fuentes miydi? olay örgüsüne geçmeden iki konuşmacı hakkında karar verecekken bile böyle kayboluyor insan. bu sorularımın cevabını henüz veremedim ben.

fuentes’in tarihi değerlendirmesi döngüsel. dev eseri terra nostra’da bunu sindirmiştim. bu kitapta daha özel bir olayı anlatmış. devrim. mendes, dante ve azar. belki de robespierre, danton ve marat. büyük devrimi anlatıyor fuentes kendi özgün olay örgüsüyle. belki de tekrarını anlatıyor. marx’ın louis bonaparte’ın 18 brumaire’inde dediği gibi ilki trajedi. ikincisine komedi diyemiyorum. kitabı okurken de sürekli bilmiyorum demem komedi olabilir ama.

kitapta karakterlerin hepsi birbirini tamamlıyor. kadınlar, erkekler, hermafroditler. kim kimle neden ilişkilendi içinden çıkılmıyor önce. ama devrim tasviri başlayınca hoşuma gitmeye başladı tüm yüzler. devrimin patlaması, halkın hüsrana uğraması, devrimin kendi çocuklarını yemesi, devrimin devamı için siyasi liderlere ihtiyaç duyulması. napolyon bonaparte gelmiş midir fuentes’in devrimine? liderler mesih, rasyonalist, pragmatist ve yozlaşmış politikacılar olarak bir döngüyü tamamlar. devrim yapıldığı dakikadan itibaren tüm devrimciler eski rejime ait olur. bu eskilerin devrimciliklerini korumaları için ortadan kaldırılmaları gereklidir. kaldırılmayanlar elini kirletmek zorunda kalır. fuentes’e göre başka seçenek yok. kitapta devrimin bir sonucunu da görmeyiz. kişisel tarihlerine gömülür her karakter. döngünün içinde sonuçsuz olsa da kurtuluşa, enerjiye, ümide hatta vaade ihtiyacımız var.