Kimdir?
pir sultan abdal, 16. yüzyılda sivasta yaşamış, alevi-türk halk şairi ve ozanıdır. asıl adı haydar'dır. yaşamının büyük bölümü sivas’ın yıldızeli ilçesinin çırçır bucağına bağlı banaz köyünde geçmiştir. idam edilen pir sultan abdal'ın ölümünün, 1547-1551 ya da 1587-1590 yılları arasındaki bir tarih olduğu sanılmaktadır.
pir sultan abdal, şiirlerinde allah, islam peygamberi muhammed, ali, on iki imam ve ehl-i beyt sevgisini sıkça işlemiştir. ayrıca sosyal konulara da yer vermiş ve bunları birer sosyal uyarı niteliğinde işlemiştir. çoğu şiirini nefes tarzında ilahilerle yazmıştır.
alevi bir şair olduğundan hakk-muhammed-ali motifini kullanmıştır. alevi geleneklerine bağlı bir dergâh ortamında yetişmiştir. alevi ekolü tekke eğitiminin etkisiyle insanlar arasında bu yola çağıran bir şahıs olmuştur. medrese öğrenimini erdebil'de görmesine rağmen, diğer bazı halk şairlerinin tersine, divan edebiyatı'ndan hiç etkilenmemiştir.
pir sultan abdal, aleviler arasında yedi ulular olarak bilinen yedi ulu ozan'dan birisidir. genellikle osmanlı bürokrasisine karşı tutumuyla bilinir. deyişlerinde eski türk kültürünü ve alevi inancını yansıtır. ölümünün ve deyişlerinin etkisiyle kolektif bir bilinç oluşmuş, onun adına birçok şiir, söz, anı oluşturulmuştur. anadolu halk kültürünün yaşayan bir ögesi olarak görülmüştür.
-
sivaslı olduğu söylenen alevi-bektaşi halk şairi, ozan. edebiyat tarihlerini incelediğinizde birkaç tane pir sultan'dan bahsedildiği görülür. hatta "pir sultan abdallar" diye kitaplar bile yazılmıştır. fakat bu, birkaç tane pir sultan'dan çok, büyük bir âşıklık geleneğinin göstergesidir. mesela, yer adları olarak sivas ve çevresi geçen şiirler, benzer söz kalıplarıyla horasan'da ya da güney anadolu'da görülebilir. bu, birkaç tane pir sultan'ı değil benzer söz kalıplarıyla (bkz: sözlü formül kuramı) söylenen, tekrar edilen (mahlasla birlikte) halk şiiri geleneğini işaret eder.