Kimdir?
karl heinrich marx 19. yüzyılda yaşamış filozof, politik ekonomist ve devrimci. komünizmin kuramsal kurucusudur. birçok politik ve sosyal konuda fikri olmakla beraber, en çok komünist manifesto'nun (1848) giriş cümlesinde özetlediği tarih analiziyle tanınır: "şimdiye kadarki bütün toplumların tarihi, sınıf savaşımları tarihidir." marx, bütün sınıflı toplumlarda olduğu gibi kapitalizmin de kendini yok etmeye yol açacak içsel dinamikler barındırdığına inanırdı; onun düşüncesine göre, nasıl ki kapitalizm eskimiş feodalizmin yerini aldıysa, sınıfsız bir toplum olan komünizm de "devletin proletaryanın devrimci diktatörlüğünden başka bir şey olmadığı" siyasal geçiş sürecinden sonra onun yerini alacaktır. marx, sosyoekonomik değişimlere belirli bir tarihsel zorunluluk perspektifinden bakardı; ona göre kapitalizm, yapısal durumunun dinamiği ve çatışması sonucu yerini komünizme kesin olarak bırakacaktır: "modern sanayinin gelişmesi, burjuvazinin ayaklarının altından bizzat ürünleri ona dayanarak ürettiği ve mülk edindiği temeli çeker alır. şu halde, burjuvazinin ürettiği, her şeyden önce, kendi mezar kazıcılarıdır. kendisinin devrilmesi ve proletaryanın zaferi aynı ölçüde kaçınılmazdır." (komünist manifesto) marx, bu değişimin organize bir devrimci hareketle geleceğini düşünür; bu değişim, ancak uluslararası işçi sınıfının birleşik hareketiyle meydana gelecektir: "bize göre komünizm, ne yaratılması gereken bir durum, ne de gerçeğin ona uydurulmak zorunda olacağı bir ülküdür. biz, bugünkü duruma son verecek gerçek harekete komünizm diyoruz. bu hareketin koşulları, şu anda varolan öncüllerden doğarlar." (- alman ideolojisi) marx yaşadığı dönemde dünya çapında ünlü bir isim sayılmasa da, ölümünden kısa bir süre sonra düşünceleri dünya işçi hareketine yön vermiştir. marksist bolşeviklerin rusya'da ekim devrimi'ni gerçekleştirmesi bunun en büyük örneğidir. 20. yüzyılda dünyada marksist düşünce hemen hemen bütün ülkelerde taraftar bulmuştur. marksizm, akademik ve politik çevrelerde en çok tartışılmış konulardandır.
-
sağlam göz varmış, nasıl baktıysan artık, öğret de biz de bakalım bir şey görebilecek miyiz? şaka bir yana, marx'a nasıl bakmalıyız? wallerstein'ın tarihsel kapitalizm'e^:historical capitalism - immanuel wallerstein ^ yazdığı önsözde enfes bir perspektif sağladığını düşünüyorum. uzun olsa da buraya aktarmamda fayda var: "marx, modern düşünsel ve siyasal tarihte anıtsal bir kişidir. bize kavramsal bakımdan zengin, törel bakımdan esinleyici, büyük bir kalıt bırakmıştır. bununla birlikte marx, marksist olmadığını söylediğinde kendisini ciddiye almalı, buna bir şaka gözüyle bakıp geçmemeliyiz. marx, yandaşı olduğunu açıklamış pek çok kişinin bilmediği bir şeyi, kendisinin bir 19. yy insanı olduğunu ve ufkunun kaçınılmaz bir biçimde bu toplumsal gerçeklikle sınırlandığını biliyordu. çoklarının bilmediği bir şeyi, kuramsal açıklamaların yalnızca, açık ya da örtük olarak saldırıya geçtikleri alternatif açıklamalarla ilişki içinde anlaşılabilir ve kullanılabilir olduğunu, başka öncüllere dayalı başka sorunlara ilişkin açıklamalar karşısında ise tümüyle ilgisiz kaçtığını biliyordu. çoklarının bilmediği bir şeyi, çalışmalarının sunuluşunda, kapitalizmin eksiksiz bir sistem olarak anlatılmasıyla (böyle bir sistem tarihsel olarak hiç bir zaman var olmamıştır) kapitalist dünyanın somut gündelik gerçekliğinin çözümlenmesi arasında bir gerilim olduğunu biliyordu. bu nedenle, marx'ın yazılarını anlamlı olabilecek tek biçimde, bildiği kadarını bilen bir kavga yoldaşının yazıları olarak, kullanalım." -
(bkz: why marx was right - terry eagleton) -
ateşi çalın bence, ateş iyidir!