"... oysa şurası gayet açıktır ki, ne ibranice metinde ne yunanca ve latince versiyonlarda, bizim verdiğimiz anlamıyla, yani günahkârlara yönelik eziyet ve işkence yeri olarak cehennemi belirten tek bir kelime yoktur.

bu eziyet ve azapların gerçekliğini savunanların görüşüne karşı, bu kanıt yeterince güçlü değil mi? kutsal kitap’ta cehennemden hiç söz edilmiyorsa, rica ederim söyleyin bana, hangi hakla böyle bir kavramı kabul etmem gerektiği ileri sürülüyor?

dinde yazılı olandan başka şeyi kabul etmek zorunda mıyız? eğer bu görüş yoksa, hiçbir yerde yoksa, hangi nedenle bunu benimsememiz gerekiyor? hiçbir zaman vahyedilmemiş olan şeyle zihnimizi asla meşgul etmemeliyiz; ve bu durumda, olmayan şeye haklı olarak bizim tarafımızdan ancak masal gözüyle, muğlâk varsayımlar olarak, insan gelenekleri, düzenbaz icatları olarak bakılabilir.

araştırmalar sonucunda kudüs yakınlarında gehenne vadisi denen bir yerin olduğu görülmüştür, burada suçlular infaz ediliyordu ve hayvan cesetleri de buraya atılıyordu. isa, lllic erit fletus et stridor dentium dediğinde, alegorik olarak bu yerden söz etmek istemektedir. bu vadi bir işkence ve eziyet yeriydi. anlaşılmaz söylevlerinde sözünü ettiği yer hiç kuşkusuz burasıdır. ateş işkencesi bu vadide kullanıldığından bu fikir gerçeğe çok yakındır. orada suçlular canlı canlı yakılıyordu; kimi zaman dizlerine kadar gübrenin içine gömülüyorlardı; boyunlarının etrafına kumaş parçası dolanıyor ve iki adam, boğmak için her biri bir taraftan çekiyordu, böylece ağızları açılınca içine erimiş kurşun dökerek iç organlarını yakıyorlardı: işte, celileli’nin sözünü ettiği ateş, işte işkence. bu günah (demektedir sık sık) ateş işkencesiyle cezalandırılmayı hak etmektedir: yasayı ihlal eden gehenne vadisinde yakılmalı ya da çöplüğe atılmalıdır ve buraya bırakılan hayvan cesetleriyle birlikte ateşe verilmelidir.

ama isa’nın bu ateşten söz ederken kullandığı sonsuz sözcüğü, cehennem ateşlerinin hiç sonu olmadığına inananların görüşüne gönderme yapmıyor mu? hayır, kuşkusuz. kutsal kitaplarda sık sık kullanılan bu sonsuz sözcüğü bize sonlu şeylerden başkasına dair bir fikir asla vermedi..."^:kitap içerisinde ılımlı dil kullanılan nadir kısımlardan biri^

(bkz: tanrıya karşı söylev - marquis de sade)