peter weiss’ın almanya’dan ispanya’ya uzanan iktidar eleştirisi diyebileceğimiz, direnmenin estetiği olarak çevrilen kitabı. bu kitap hakkında ne desem eksik kalacaktır muhtemelen. birçok ülkede henüz çevrilip yayımlanamamışken türkçe’ye üç cildinin de çevrilmesi şaşırtıyor ve takdiri hak ediyor. çağlar tanyeri ile turgay kurultay’ın almanca aslından yaptıkları çeviri gayet temiz. cümle yapısı böylesine karışık bir kitabı gayet ritmik okunacak şekilde çevirmişler.

yarı otobiyografik romanda dil olaylar, yapıtlar ve metinler arasında nefis kullanılmış. yazar bilinç akışına bağlı ama bu kurguyu geri plana atmamış. sol perspektifte 1937 ile 1944 yılları arası dünya gündemini/tarihini eleştiriyor. antifaşist bir yaşam için mücadele eden karakterin inanılmaz bir hayatı var. siyasal koşuşturmacaları arasında kendini besleyecek sanata da büyük yer ayırıyor ve çok güzel yaklaşıyor. zaten berlin müzesi’nde sergilenen zeus sunağı’nın önündeki tartışmaları ile harika bir giriş yapılıyor kitaba. o görkemli sunak sayesinde antik çağ siyasi hayatı ve sanatı ile modern çağın paralelliklerini –verdikleri bu savaşın sadece biçim değiştirdiğini- farkında olmadan da olsa tartışıyorlar. bu satırlar boyunca mitolojinin ele alınış şeklinin ne derece önemli olduğunu gösteriyorlar.
yazar edebiyattan resime, heykelden sanat tarihçiliğine pek çok konuyu kendi siyasi görüş süzgecinden geçirerek ve muazzam gözlem yeteneğini de göstererek anlatıyor. 1920’lerden beri süren ülkesindeki partiler arası çekişmelerin ve bu gerilimdeki hataları, boşlukları ve bilinçlenme sürecinin maddi temelinin aslında barbarlığın ta kendisi olduğunu anlatıyor.
ilerleyen sayfalarda bertolt brecht çıkıyor karşımıza. brecht’le çeşitli yerlerde direnişe katılıp, toplumsal çelişkileri anlamlandırmaya çalışsa da kendi deneyimlerinin sonucunda ortaya çıkan varoluş krizinin ve siyasal açmazlarının sorgusuna yönelir karakter.

girift yapısı ile okunurken zorlasa da siyasal romanların en iyilerinden bana kalırsa. dostoyevski’nin ecinniler’i ya da paul nizan’ın fesat’ını anımsatıyor ama weiss entelektüel algıyı çok zorlamış hatta fazlasıyla yukarı çekmiş.