-
çünkü ile başlanılacak kadar basit bir soru değil ama aslında basit; çünkü insanoğlunun var oluş nedeni beynidir. yani düşünsel gücü ve onu somutlaştırabilecek kabiliyete sahip olması. var oluş nedeni de hayatının son raddesine kadarki olan yegane amacı da öğrenmek ve bu vakıf olduğu bilgileri çeşitli şekillerde(genellikle faydalı) kullan(dırt)maktır. soruya dönecek olursak "tarih", insanlığın en kıymetli rehberi, karakterinin en hayati bir parçası, "eserler" de insanlığı(acısıyla,tatlısıyla,kederiyle,tutkusuyla) mükemmelliğe ve ihtişama eriştiren bir miraçtır. -
bu soruyu cevaplayabilmek için öznenin tarihi oluşunda kaybolmadan eser oluşuna odaklanmalıyız. neticede yok edilen bir eser. yıllanmış ve bir sanatçının eli değmeden kendi halinde oluşmuş bir sanat eseri.
bir de altının değerini sarraf bilir misali bir durum da var. tarihi eser kimine göre ne anlamlar ifade eder ama kimine göre de bir "ucube" olabilir. tarihi eserin kendisine değil bize düşündürdüklerine ve hissettirdiklerine baktığımızda böyle bir eserin yok olmasına üzülmemek zannımca elde olmaz. -
insan unutkandır. her ne kadar beyni gelişmiş olsa bile unutur. veya anımsamaz diyelim. yok edilen tarih, tarih olur insan için.
örneğin bir müzeye ya da örenyerine gittiğimiz de şunları hissederiz çoğunlukla tarihi eserler karşısında;
hafızamızı tazeleriz onları görünce. geçmişe gideriz. empati kurarız. heyecanlanırız. gizemin içinde kayboluruz. sorular sorarız kendimize mesela. yahu o dönemde bunu nasıl becermişler diye. onların fotosunu çekeriz evde incelemek adına. sonra biraz daha araştırırız tatmin oluncaya dek.
somut bir tarih yok edilirse hepimiz üzülürüz. üzülmemiz gerekiyor. hatta karşı çıkmak. sesimizi yükseltmek gerekiyor.
insanlığın en önemli miraslarından biridir görünen somut[1] tarihi eserler.
***
kültürel miras salt bir etnisitenin değil tüm insanlığındır.
***
izmir'deyken çok defa etnoğrafya müzesi ve arkeoloji müzesi'ne (arkeoloji müzesi paralı) gittim. her seferin de insan heyecanlanıyor. sürekli kendimi geçmişte düşünürken buluyordum.
sonrası bir ritüel gibi oluyor. siz farkında olmadan ayaklarınız sizi oralara sürüklüyor. çünkü beyin merak ediyor hep. gördüklerini canlı tutmak istiyor.
***
[1] somut şeyler insanın hafızasında daha uzun süre kalır. beyin görsel uyarıcıyı daha fazla benimsiyor.