konu vecizelerinden açılmış, bu insanlık düşmanı katliamcının korkaklığını paketleyip matah bir şeymiş gibi sunduğu bir lafı vardır:

"kazanırsan, hiçbir açıklamaya ihtiyaç duymazsın. fakat kaybedersen, açıklama yapmak için orada bulunmamak en iyisi."

katlettiği sosyalistlerin, yahudilerin, çingenelerin, demokratların, eşcinsellerin, engellilerin ve daha pek çok insanın hesabını vermeden siktir olup gitmiştir bu dünyadan.

en içime oturan şeylerdendir bu tür diktatörlerin bu dünyada yargılanmadan, suçlarının cezasını çekmeden yokluğa karışması.

edit:

adolf hitler'in nazi rejimi pek çok diğer otoriter ve totaliter rejimlerle kıyaslanır. ağırdan hafife mussolini, stalin, fujimori, erdoğan vb. liste uzatılabilir.

fakat bu noktada bir yanlıştan uzak durulmalıdır. hitler benzersiz bir insanlık düşmanıdır. diktatörlerin ve diktatör özentilerinin benzer noktalarının olması, ya da ırkçılığın pek çok ülkede baş göstermesi, antisemitizmin avrupa'da öteden beri var olması, yahudilerin portekiz'den tut ingiltere'ye kadar her yerde katliamlara maruz kalması ve daha pek çok olgu hitler'in yarattığı ölüm makinesinin benzersizliğini gölgelememeli.

eğer kendine özgü koşulları aşırı genellemeyle görmezden gelirsek tarihten hiçbir ders alamayız.