insanların mizacının değişmesine yönelik olduğunda imkansız olan eylemdir. 'değişmek' durumu şahsım üzerinden fazlaca gündeme getirildiğinden dolayı epey sordum soruşturdum bu durumu. sonuç olarak 'değişmek' dediğimiz şeyin bir yanılsamadan ibaret olduğunu gördüm. insanların 'değiştim' demesi aslında değişmek değil, gelişmek. ancak mizaca yani yaradılış itibariyle var olan birtakım özelliklerin değişemeyeceğine, değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceğine de kani oldum. örneğin; kıskançlık. kıskanç olan bir insana 'artık kıskanmak yok, bu durumu değiştir' demek, boş işten ibarettir. bunun yanı sıra 'giyim tarzın hoş değil, değiştir' demek, olabilitesi olan bir değişme şeklidir. bu gayri mizacı, esnetilebilir bir durumdur.

geliştirilme durumu da değişme durumuna paralel özellikler gösterir. dışardan 'değişme' gibi dursa da aslında zayıf olan bir yetinin güçlendirilme durumundan başka bir şey değildir. 'çok iyi konuşamıyorsun, kelimeleri yutarak konuşma' dediğimiz kişinin eğitimle bu durumu geliştirmesi pekala mümkündür. yukarıdaki durumla kıyaslayacak olursak, eğitimle bireyin kıskançlık dürtülerinin terbiye edilmesi kanımca mümkün değildir. sadece bu özellikleri gösterme ve gizleme durumunda değişiklikler mümkün olabilir.

toparlayalım: değişmek ve gelişmek farklı şeylerdir. değişmesi imkansız olan şeyler olmakla beraber, değişmenin mümkün olduğu durumlar da vardır.