peyami safa'nın psikolojik tahlil ve toplumsal ahlak buhranı üzerine kaleme aldığı en olgun eserlerindendir. peyami safa'nın ya da "samim"in simerenya'sı ise güzel bir hayaldir...


"ah mine'l-aşk ve l-halatihi...diyor arap. yaşamışlar, yaşamışlar, hepsini biliyorlar. aşkın halleri sayısız. fakat en büyük ıstırap, galiba inanmak zorunluğunda toplanıyor. derece şüphesi. elbette bana bağlı. sempatisi var. buluşuyoruz. her randevuya geliyor. saatlerce konuşuyor, bazen geziniyoruz. bu kadar hangi dereceyi ifade eder ?...sadece hoşlanmak mı ?.. daha yukarı ise kaç derece ?
aşkın bitişik kaplardaki su gibi, sevişenlerde aynı hizayı bulduğu farzedilebilir mi ? böyle en kabalarından en yakalanmaz nüanslarına kadar sevginin anları o kadar sayısız meseleleri düşündürüyor ki, üç paket sigara ve sekiz saat uykusuzluk bunlardan hiç birini halletmeye yetişmiyor...."

"yani insanı hep yarım görüyoruz. ya onu seviyoruz, birinci realitesi içinde; ya nefret ediyoruz ondan, ikinci realitesi içinde. fakat nefretimiz esas. çünkü onun birinci realitesini kendi hayalimiz sanıyoruz ve aşkta hayal kırıklığına uğrayınca, bunun, hakikatte ikinci realiteye çarpan birincinin kırıklığı olduğunu anlamıyoruz..."

"büyük kalabalıkların ortasında insan denilen sosyal mahluk kendi iç dünyasının mahbusu halinde, şifasız bir yalnızlığa mahkum.. bu egosantrik insan telakkisi, bütün aşkları anlaşmazlığa düşüren ve kine çeviren ters bir disiplin doğurmuştur. yalnızım, evet, herkes yalnızdır, yalnızız..."