
Kimdir?
dîvan ve mesnevi şâiri. istanbul’da doğdu. babası, xvi’-ıncı asrın âlim ve şâirlerinden olan nev’î’dir. asıl adı atâul-lah’tır. başta babası olmak üzere devrinin ileri gelen bilginlerinden ders alarak medreseyi bitirdi (1603). müderris oldu (1605). rumeli illerinde kadılık yaptı. usküp kadısı iken azledilince (1634) istanbul’a döndü ve bir yıl sonra öldü, şeyh vefa camii mezarlığı’nda, babasının yanına gömüldü.
-
atâyî’nin dîvan’ı da olmakla birlikte asıl şöhretini ham-se’si ile yapmıştır. sâde ve akıcı bir dil ile yazılmış olan bu mesnevilerde, sâkî-nâme dışındakilerde dinî, ahlâkî ve mahallî konulardan meydana gelen küçük hikâyeler anlatılır. hamse’yl meydana getiren bu mesnevilerin içinde istanbul’a âlt tasvirler ile yerli hayâtı anlatan özellikler bulunur. bu özelliklerinden dolayı atâyî’nin eserlerinin mesnevi edebiyatımız içinde özel bir yeri vardır. yazma nüshalarının bolluğu eserlerinin çok okunduğunu göstermektedir. bir diğer önemli esen detaşkoprülu-zâde’nın (ol. 1561) yazdığı arapça biyografik eser olan şekâyıku’n-nu’mâniyye yazdığı ıkı ciltlik zeyildir. (taşkoprülü-zâde’nın esen osman gâzî’den kanunî sultan süleyman devri ortalarına kadar gelmiş geçmiş bilgin ve şeyhlerin hayatları hakkında bilgi verir.) atâyî’nin zeyli oldukça ağır bir dil ile yazılmış olmasına rağmen, edebiyat tarihimiz için çok önemli bir kaynaktır