karga



  2. öncelikle belirtmek isterim ki kargalar binlerce/yüzlerce yıl yaşamıyorlar. en yaşlı karga 2006 da yılında ölen kargadır ve yaşı 59 dur. aslında buda bir iddia. yani tam olarak kanıtlanamamış bir söylem. amerikada yaşayan bir çift kargalarının 59 yaşında olduğunu söylemiş.

    yaklaşık olarak doğada 20 yıl, evlerde/insanların yanında 30 yıl yaşarlar. yani eski roma ve mısırda tasfir edildiği gibi ölümsüz falan değillerdir.

    ama konumuz kargaların yaşı değil. konumuz düşünebilen tek canlı türü olmadığımızı kanıtlayan hayvan. insanlardan bile zeki olduğunu düşündüğüm bu hayvanlar için bir dakikalık saygı duruşu lütfen.

    hayatında hiç karga görmeyen yoktur sanırım. simsiyah gözleri ile sanki içinize bile görebiliyorlar. dehşet verici görüntüleri dışında kuş türleri arasında "bana göre" en zeki hayvanlardır. insanlarla dalga geçtiğine bile şahit oldum.

    şöyle bir test yapılmış. şahsen ben bu testi dünya nüfusunun yarısının geçebileceğini sanmıyorum. ama "evrenin düşünebilen tek(!) canlısı insandır" diyeceklerine adım kadar eminim.

    kısacası hayvanlar sadece içgüdü ile hareket etmez. yeri gelince insan bile içgüdüleri ile hareket ediyor. hayvanlarda düşünebilir. o halde hayvanlarda dünya da yaşadıklarının farkındalar. düşünüyorlar o halde varlar.
  3. washington üniversitesinden doktora öğrencisi Kaeli Swift'in yaptığı araştırma ve deneylere göre sosyal öğrenme becerilerine sahip hayvanlar. kargalar, ölen bir karganın etrafında, insanların cenazede toplandığı gibi toplanıp, csi benzeri bir kovuşturma yürütüp, tehlikeyi birbirlerine haber veriyorlarmış.

    swift, kargaların bol bulunduğu bir parka birkaç gün üst üste gidip, kargalara yer fıstığı bırakıyor. kargalar belli bir süre sonra swift'i tanımaya başlıyor ve etrafında daha rahat davranmaya başlıyor. bunun üzerine swift, elinde doldurulmuş ölü bir kargayla ve korktucu bir maskeyle aynı noktaya gidiyor. kargalar bir anda kıyameti koparmaya başlıyor. birbirilerine haber veriyorlar ve ölü karganın etrafında bir süre nöbet tutuyorlar. swift daha sonraki gün maskeyi çıkarıp, tekrar yer fıstığıyla gidiyor. kargalar bu sefer temkinli yaklaşıyorlar. birkaç gün, hatta birkaç hafta böyle devam ettikten sonra, tekrar maskeyi takıp gidiyor. kargalar yine kıyameti koparıyor. hatta onu ölü kargayla görmeyen kargalar bile ortalığı velveleye veriyor.

    işte buna sosyal öğrenme deniyor. kötü olayı tecrübe etmeyen kargalar, diğerlerinden tehlike olduğunu öğreniyor. insanların başkalarının tecrübelerinden ders alması gibi.

    deneyle ilgili kısa bir özet video

    swift daha sonra aynı deneyi güvercinlerle de denemiş. ne ölü güvercin, ne yemler, ne de maske umurlarında olmuş.