amin maalouf tarafindan yazilan 1988 tarihli romandir. insani cografyamizin tarihi, ozellikle osmanli oncesi donemler ve osmanli sonrasinda, turkiye cumhuriyeti kurulus yillarinda iran'da yasananlarla ilgili dusunmeye itmektedir. yazar o kadar akici bir uslup kullanarak kaleme almistir ki ozellikle hayyam ile igili kisimlarda adeta kitabin icinde hissedersiniz kendinizi. ozellikle nizammulmulk ile hayyam arasinda gecen cihan ile ilgili konusma beni cok etkilemistir bu romanda:

"— sözlerimin seni kızdırdığını biliyorum. ama ne diyeceksem, sonuna kadar söyleyeceğim.
gerçi dostluğumuz yeni ama, yaşım ve başım bana bu hakkı veriyor. bu kadını sarayda ilk gördüğünde, ona tutkuyla baktın. genç ve güzel bir kadın. şiirleri hoşuna gitmiş, cesareti kanını alevlendirmiş olabilir. ama gel gör ki, o bir tepsi altın karşısındaki davranışlarınız farklı idi. senin iğrendiğin şeyi o ağzına soktu. o bir saray şairi gibi, sen ise bir bilge gibi davrandınız. ona bunu söyledin mi?
ömer bir şey söylemedi ama kadı, cevabın hayır olduğunu anladı. devam etti:
— genellikle bir ilişkinin başında hassas konulara değinilmez. binbir zahmetle kurulan bu kırılgan yuvanın yıkılmasından korkulur. ama bana kalırsa, seni o kadından farklı kılan şey, ciddi ve önemlidir. işin özüdür. hayata aynı bakışla bakmıyorsunuz.
— o bir kadın ve dahası bir dul. bir efendiye bağlı olmadan yaşamaya çalışıyor. bu cesaretine hayran olmamak elde değil. şiirinin hak ettiği altını aldı diye, onu neden suçlamak?
ebu tahir, hayyam'ı bu tartışmaya sürüklemiş olmaktan memnun, devam etti:
— kabul edelim. ama sen de kabul et ki bu kadın, saraydaki kadınlardan farklı bir hayat süremez.
— belki.
— yine kabul et ki, sen saray hayatından nefret ediyorsun ve gerektiğinden bir saniye fazla kalamazsın.
sıkıntılı bir sessizlik oldu. ebu tahir kısa kesti:
— ben sana gerçek bir dosttan duyabileceğin şeyleri söyledim. bundan sonra, sen açmadıkça benden tek söz işitemezsin!"

ah boyle gercek dostlarimiz olsa her daim..