Kimdir?
eski yunan filozofu (atina i.ö. 428-ay.y.i.ö. 348/347). soylu bir ailenin oğlu olan eflatun (ya da platon), parlak bir öğrenim görerek, sanatın her dalında kendini gösterdi (çok genç yaşta şiirler, trajediler yazdı); kratilos'tan bilim dersleri aldı. sokrates'le tanışınca (i.ö. 407) felsefeye yönelip, gerek beden, gerek kafa yapısı bakımından siyasete yatkın olmadığından, o karışık yıllarda siyasetten uzak kaldı. demokrasiyi küçümserken, otuzlarmeclisi'yle iktidara gelen dostlarının yönetimini daha da beter buldu. sokrates'in ölümünden sonra megara'da eukleides'in yanına çekildi; sonra yolculuklar yaparak kyrene'de matematikçi theodoros'la tanıştı. mısır'a bir yolculuk yapıp, italya'ya giderek tarento ve lokroi'deki pyhthagorasçı çevrelerle ilişki kurdu. i.ö. 388'e doğru dionysos'un kaynı dion tarafından, syrasos'u oek etkileyemedi. atina'ya dönerek, akademi gymnasionu'nda yunanistan'ın dört bir yanından gelen öğrencilere ders verdi. i.ö. 367 ve i.ö. 361'de iki kez daha sicilya'ya gittiyse de, genç dionysos'u da etkilemeyi başaramadı ve felsefe ile tiranlığı bağdaştırmaktan vazgeçtş. atina'ya dönüp, akademi'de ders vermeyi sürdürerek, söylentiye göre bir şölen sırasında öldürüldü. eflatun'un bütün yapıtları günümüze kalmıştır: felsefe ve felsefeyle bağlantılı konularda yazılmış 26 diyalog. karşılıklı konuşmalar biçiminde yazıldıkları için bunlara "diyalog" denirse de, tümünü diyalog diye adlandırmak belki doğru olmaz; çünkü, sözgelimi sokrates'in mahkemede yaptığı konuşmayı içeren savunma ve daha birkaç yapıtı, temelde monologdur. gene de, tarihsel kişilere dayansın ya da dayanmasın, bütün yapıtlarını kişilerin ağzından yapılan konuşmalar biçiminde yazdığı için, tümü bu anlamda tiyatrovaridir. birkaçı dışında, diyalogların tümünde, sokrates odak kişidir.
-
''platoncu akademi'' adıyla yüzyılarca ayakta kalacak okulu kurmuştur ve yıllar sonra i.ö 387 yılında doğduğu kentteki bir bahçede ölmüştür. platon bu okulda, sayıları yüzleri bulan öğrenciye ücretsiz dersler vermiştir. seksen yaşında, bir söylentiye göre bir akraba düğünün ortasında hayata gözlerini yummuştur. hocası sokrates, öğrencisi aristotales'tir.. hayatını yaşanabilecek en güzel şekilde yaşadığını düşündüğüm bir şahsiyettir.
bilindiği üzere sokrates'ten günümüze bir şey ulaşmadı. kendisinin tekniği, öğretisinin yöntemi tamamen öğrenciler ile kurduğu diyaloglar, konuşma, söyleme, söyletme temelinde gerçekleştiği için onun kendi kaleminden çıkmış tek bir sayfa bile bize ulaşamadı.. platon'dan ise günümüze bir dizi metin ulaşmıştır. bu metinlere sonradan eklenmiş ya da orijinal olmayan, sahte metinler zamanla ayıklanmış ve sonuç itibariyle platon'un yazılarının büyük bir bölümü ve mektupları günümüze sağlılık bir şekilde ulaştırılabilmiştir..
bir diğer konu da, platon'un da yönteminin temeli sözlü öğretime dayanmasıdır. kendisi, öğretisi özünü içindeki çekirdeği hiçbir zaman bir yazıya 'emanet edemeyeceğini' böyle yaparak hasetliğe ve anlayışsızlığa ödün vermek istemediğini söylediği halde biz 'ardılları' için platon neşriyatları, onun felsefesini öğrenmek için birincil kaynaktır. ilginçtir ki, platon'un reddettiği yazılı ürünleri içinde bu felsefesi bütün ihtişamıyla karşımızda durmaktadır.
yazılarında ele alınan sorunlar o gün hangi halinde anlaşılmış ve tartışılmışsa o halleriyle karşımıza çıkar. böyle olması, platon'un bir takım sorunlar karşısında nasıl düşünce geliştirdiğini, tasavvurunun hangi yönde eğilim gösterip, geliştiğini, değiştiğini izlemek mümkündür..
platon', sokrates'in ölümünün ardından yazdığı hemen hemen bütün eserlerinde diyalog tarzını korumuştur. karşılıklı konuşma ve söyleşi biçimi belirleyici tarz olarak önümüze gelmektedir. fakat sokrat'ın bu söyleşilerde söylediklerinin ne kadarı doğrudur, sokrat'a yazılabilir ne kadarı platon'a aittir bunu söylemek güçtür.
felsefi düşüncelerin anlatılması için seçilen kimi yollardan olan 'diyalog' platon'dan sonra yunanlılar ve roalılar hatta daha sonra avrupa düşünürlerince de sık sık başvurulan bir yol oldu.
platon'un önemli diyalogları şunlardır:
-apologia [savunma]
-kriton
-protagoras
-gorgias
-menon
-kratylos
-symposion
-phaidon
-politeia [devlet]
-phaidros
-theatetos
-timaios
-kritias
-politikos
-nomoi