absürd kurgu olarak bile nitelendirilebilecek elias canetti romanı. kitap bilinç akışının ve modern romanın kült kitaplarından. canetti'nin erken dönem eseri olmasına rağmen dilindeki zenginlik, ustalık ve oturmuşluk övgüye değer. aynı şekilde ahmet cemal'in de incelikli çevirisinin hakkını vermek gerek.

daha ilk sayfada bölüm isimlerinin güzelliği ve dahiyane yanı okuru etkiler. tabi kitabı okudukça ve ''kafanın'' peter kien olduğunun anlayınca bu kelime oyunu daha bir anlamlı oluyor. peter kien, üzerine saatlerce düşünülecek bir karakter. dünyayı evindeki ve yanından ayırmadığı çantasındaki kitaplardan ibaret algılıyor. bu önce irite edici derecede bir kibir olarak düşünülse de ilerleyen bölümlerde başına gelenleri okudukça profesörün saflıkları ve deneyimsizlikleri olduğu anlaşılıyor. çağına ve günlük hayata bu kadar yabancı kalmasını misantropi olarak adlandırılmalı mı karar veremiyorum. belki de gündelik hayattaki kültürel etkinliklerinin (kitaplar) aksamamasının takıntısıdır. kitaplardaki insanları seven insan tipi kulağa çok klişe geliyor ama canetti onları kitabında ağırlayarak ustalığını gösteriyor.

metinlerarasılık romanda ancak bu kadar güzel işlenirdi. buda'nın konuk olduğu kısım hem başlık hem de içerik açısından enfesti.
peter kien hariç kitaptaki diğer karakterlerin -birbirinden ilginçler- sevilecek yanları yoktu. özellikle eşi insanı mizojinist yapar. her ne kadar bu neden kien'in seksist tutumlarını sevimli yapmasa da farklı bir karakter yaratmış canetti. tüm bu tuhaf karakterleri ile dönemin olaylarına yaklaştırıyor. kambur bir cüce nefis bir tasarım olmuş eleştirisi için. cüce'nin ağzından ''sakatların kökü kurutulmalıydı.'' cümlesini duyduğunda aklına öjenist politika ve etnik temizlik gelmeyen yoktur. bu net ifadeyi yahudi imalarla besleyen canetti güzel bir mizansen yapıyor. bilinç akışının izin verdiği ölçüde anlaşılır ve bir o kadar da sert bir kitap.