türkiye cumhuriyeti'nin kurucu önderi gazi mustafa kemâl atatürk'ün başkent ankara'daki anıt mezarıdır. ankara kalesi'nden sonra şehrin en yüksek ikinci noktası olan anıttepe'de - eski adı reşattepe'dir - 15.000 metrekarelik ağaçlandırılmış bir alan üzerine kuruludur. hem dayanıklı olduğu, hem de bozkır görünümüne uyum sağladığı için yapımında çankırı'nın açık sarı renkli ve kül rengi taşları kullanılmıştır.

anıtkabir'in inşa tasarımı için 1941 senesinde uluslararası çapta bir proje yarışması başlatıldı. seçici kurul tarafından, yurtiçinden 22, yurtdışından 27 projenin arasından arazi şartlarına en uygun olan prof. dr. emin onat ve doç. dr. ahmet orhan arda'nın ortak projesinin uygulanmasına karar verildi. 9 ekim 1944'te başlanan anıtkabir inşası dokuz yılda tamamlandı. 10 kasım 1953 tarihinde atatürk'ün etnografya müzesi'nde bulunan naaşı törenle buraya taşındı. atatürk'ün lahti, anıtkabir şeref salonu'na yerleştirilmiştir.

anıtkabir'e batıdaki giriş kapısından geniş bir merdivenle çıkılır. atatürk'ün özgürlüğe ve bağımsızlığa ilişkin sözlerinin altın yaldızlarla yazılı olduğu hürriyet ve istiklâl kulelerinin arasından çeyrek kilometre uzunluktaki aslanlı yol'a girilir. iki yanında hitit aslanı heykelleri bulunan bu yoldan kulelerle çevrili bir alan olan zafer meydanı'na ulaşılır. zafer meydanı'nı çevreleyen kulelerden cumhuriyet, inkılâp, barış ve zafer adlı kuleler bu alanın dört köşesinde bulunur. müdafaa-i hukuk ve mehmetçik kuleleri meydanın girişinde, misak-ı millî ve 23 nisan kuleleri ise çıkışındadır.

aslanlı yol'dan zafer meydanı'na girildiğinde, meydanın solunda anıtkabir'in ana yapısı yükselir. buranın sağ dış duvarında atatürk'ün gençliğe hitabesi, sol dış duvarında ise atatürk'ün onuncu yıl nutku yazılıdır. zafer meydanı'ndan merdivenlerle anıtkabir'in içersindeki şeref salonu'na çıkılır. sütunlu bir galerinin çevrelediği bu yapıya çıkan merdivenlerin iki yakasında bulunan duvarlar, kabartmalarla süslüdür. şeref salonu'nun döşemesi ve duvarları renkli bilecik mermeriyle, tavanıysa altın mozaiklerle kaplıdır. salon girişinin tam karşısında, ankara kalesi'nin görüldüğü bir pencere bulunur. bu pencerenin önünde, taş bir set üzerinde atatürk'ün simgesel lahti vardır. atatürk'ün naaşı ise simgesel lahtin altında, toprağa gömülü bulunan kabrindedir.

anıtkabir'deki zafer meydanı'nın solunda, cumhuriyet ve müdafaa-i hukuk kuleleri arasında kabul salonu vardır. buranın tam karşısında, inkılâp ve misak-ı millî kuleleri arasında gazi mustafa kemâl atatürk'ün bazı özel eşyalarının sergilendiği atatürk müzesi bulunur. ulu önder'in kitaplarının ve el yazmalarının bulunduğu atatürk kitaplığı ise inkılâp kulesi'ndedir. zafer ve barış kuleleri arasında da türkiye cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanı ismet inönü'nün mezarı bulunmaktadır.