georg wilhelm friedrich hegel

Kimdir?

georg wilhelm friedrich hegel (27 ağustos 1770, stuttgart - 14 kasım 1831, berlin), alman filozof.

günümüzde almanya'nın güneybatısında yer alan stuttgart, württemberg'de doğan idealist alman filozof. etkisi, hem onu takdir edenler (bradley, sartre, küng, bauer, stirner, marx ) hem de acımasızca eleştirenler (kierkegaard, schopenhauer, nietzsche, heidegger, schelling) gibi çok farklı konumlardaki insanlar üzerinde çok geniş bir yelpazede olmuştur. felsefenin sürekli tartışılan sorunlarının fasit dairesinin dışına çıkmak için, muhtemelen felsefede ilk kez, tarih ve yapının önemli olduğunu ileri sürdü. efendi-köle diyalektiği nin kavramsallaştırması öz farkındalık oluşması için ötekinin öneminin altını çizdi.

bir memurun oğluydu. tübingen'de ilahiyat okuduktan sonra bern ve frankfurt'ta felsefe öğretmenliğine başladı. 1805'te jena üniversitesi'ne profesör oldu. başlangıçta schelling'in öznel idealizm felsefesine inanmış görünüyordu, sonradan kendine ayrı bir sistem kurup onun savunmasını yapmaya başladı. kurduğu bu felsefe sistemini 'phanomenologie des geistes' adındaki eserinde anlatmıştır. bir süre nürnberg'de kaldıktan sonra berlin ve heidelberg üniversitesinde profesörlük yaptı. bu devrede yazdığı eserler arasında 'mantık bilimi' ve 'felsefe ansiklopedisi' dikkati çekti.

hegel, kant'ın felsefesine inanmakla beraber onun fikirlerini yetersiz buluyordu. kant'ın aksine insanların her şeyi öğrenebileceklerine inanmıştı. hegel'e göre dünya demek mantık demekti. insanlar mantığın sınırlarını çözdükleri anda beşerin sınırlarını da çözmüş olacaklardı. hegel'e göre, biricik, canlı felsefe, çelişmelerin -daha doğrusu karşıtların- felsefesidir; çiçek, meyvenin ortaya çıkmasına yol açar, ama meyvenin ortaya çıkması için de, çiçeğin ortadan kalkması gereklidir. demek ki üremenin gerçeği, hem çiçek hem meyve olmaktır. ölüm hem ortadan kaldırmadır, hem yeniden doğuşu sağlayan koşuldur.

hegel ömrünün son yıllarını berlin'de geçirdi. 1831 yazı ve sonbaharı boyunca süren kolera salgınının son kurbanlarından biri oldu. 14 kasım'da kısa süren bir hastalıktan sonra aniden ölmüştür.
  1. 1770 - 1831 yılları arasında yaşamış, hegelcilik (hegelyanizm) kuramının temelini atan alman filozoftur. xıx. yüzyılda almanya'da ortaya çıkan ve "alman idealizmi" adıyla anılan düşünce akımının fichte, schelling ve schleiermacher ile birlikte öncülerinden birisidir. hegel, bu filozoflar arasında yöntem ve içerik bakımından diğerlerinden ayrılır; diyalektik yönteme kazandırdığı içerikle öne çıkar. görüşleri felsefe dünyasında hayli dalgalanmış, bir süre sonra ise durulmuştur.

    hegel'in ilk çalışmaları hristiyanlık ve yahudilik dinleriyle ilgilidir. daha sonraki süreçte düşüncelerini geliştirerek, varoluşu düşünce temeline dayanarak açıklayan idealist felsefenin temsilcisi durumuna geldi. tarihin ve düşüncenin gelişiminin, varlıkların birbirleriyle karşılıklı etkileşimi anlamına gelen diyalektik süreç içerisinde gerçekleştiğini savundu. bu sürece "diyalektik yürüyüş" adını verdi. diyalektik yürüyüş, biri olumlu, diğeri olumsuz iki kavramın birbiriyle çatışmasından olumlu bir kavram elde edilme sürecidir ve burada hegel'in tez, antitez, sentez şeklindeki üçlü basamaklandırması yer almaktadır. hegel, bu sürece şu örneği verir: "düşünce" bir tez olarak alınırsa, henüz gerçekleşmemiş bir olanaktır. düşüncenin kendini gerçekleştirmesi için, kendisi dışında ikinci bir alan daha olması gereklidir. bu ikinci alan tabiattır. tabiat, aynı zamanda düşünce kavramının karşı-tezidir. birbirine zıt bu iki kavramın çatışmasından kültür ürünleri doğar. bu kültür ürünleri de sentezdir. hegel'e göre diyalektik yürüyüş sürecinin en üst basamağında mutlak tin ya da zihin (geist) vardır. tez - antitez = sentez şeklindeki formulü meydana getiren üç basamak, mutlak tinin belirli amaç doğrultusunda kendini açığa çıkarmasıdır. bu duruma bir anlamda mutlak tinin özgürleşme süreci de denebilir.

    hegel, siyasî ve felsefî görüşleriyle kendisinden sonra gelen birçok filozofu etkilemiş ve hegel felsefesi üzerine hayli yorum getirilmiştir. bazı filozoflar, hegel'in öğretisini aynen devam ettirmeye çalışmışlardır. yeni hegelciler adı verilen bir grup nazariyeci ise, hegelyan idealizmi ya da diğer adıyla hegel'in alman idealizmini öne çıkarmışlar, siyasal alanda da hegel'in devlet anlayışına ağırlık vermişlerdir. hegel'in diyalektik tekniğine yönelenler arasında friedrich engels ve karl marx gibi isimler vardır.

    önemli eserleri: (bkz: die phänomenologie des gestes) tinin görüngübilimi, (bkz: wissenschaft der logik) mantık bilimi ve (bkz: vorlesungen über die ästhetik) estetik üzerine dersler

mesaj gönder