başlamak isteyenlerin öncelikle freud'un da içinde bulunduğu mahşerin üç atlısını, sonrasında ise erik erikson adlı psikologu okuması gerekiyor. psikanalizi iki ana kategoriye indirgemek pek doğru olmasa da, başlangıç için öyleymiş gibi davranabiliriz.

iştahınızı açması için kabaca özet geçmek gerekirse, freud'un başlattığı akımda insan tamamen basit bir neden sonuç ilişkisine bağlıdır. psikanaliz de zaten özünde bunu araştırmakla mükelleftir, insanın makineye ne kadar benzediğini görmenizi sağlar. ama freudyen psikanaliz (ekşi sözlük'ten der lehrer adlı yazardan yaptığım bir alıntıdır) "aha! çocuk anal dönemde altına zıçtığı için annesinden dayak yedi; bu, kesin ilerde ipne olur." diyebilecek kadar basit neden sonuç ilişkileri kurar. insanın çok büyük oranda (hatta tamamen) bebeklik-çocukluk döneminde şekillendiğini düşünür.

erik erikson ise insanı 50 yaşındaki haline kadar inceler. bütün segmentlerin birbirleriyle bağlantılı olduğunu, ikinci aşamadaki bir travmanın direkt olarak beşinci aşamayı etkileyemeyeceğini savunur. kabaca insanı 8 ayrı döneme ayırmıştır.

1- güven ya da güvensizlik (0-1 yaş)
2- özerklik ya da utanç ve kararsızlık (2-3 yaş)
3- girişim ya da suçluluk (3-5 yaş)
4- beceri ya da aşağılık duygusu (6-11 yaş)
5- ego kimliği ya da rol karmaşası (11-20 yaş)
6- yakın ilişkiler ya da soyutlanma (genç yetişkinlik dönemi)
7- üretkenlik ya da kısırlık (yetişkinlik dönemi)
8- ego bütünleşimi ya da umutsuzluk (yaşlılık dönemi)

bazı kaynaklar son üç evreye de 18-25, 25-45 gibi biraz daha net aralıklar verir ancak ben şahsen bunu doğru bulmuyorum. neredeyse bütün insanların ilk 15 yılı birbirine çok benzer, hatta ilk 12 yılı direk aynıdır bile diyebiliriz. ama sonrasında iş çok karışıyor. her segmentte aldığınız sonuca göre (güven mi güvensizlik mi, ego mu yoksa rol karmaşası mı...) sizin bir sonraki evreye geçmeniz gecikebilir, veya daha erken olabilir.