realizm (gerçekçilik) xıx. yy ortalarında fransa'da ortaya çıkmış bir düşünsel, edebî ve estetik akımdır. hem klasisizm akımına, hem de klasisizme tepki olarak doğmuş romantizm akımına karşı bir tepki niteliğindedir. temeldeki amacı, edebiyatı ve sanatı düşünce ve üslup bakımından klişeleşmiş gelenekçi bakış açısından, estetik kaygıdan ve yapaylıktan arındırmaktır. akım, güncel çağı ve mevcut toplumsal ihtiyaçları da baz alan, nesnel ve önyargısız bir yöntem izleyerek yenilikçi eserler üretilmesi gereğini savunan bir bakış açısıdır.

gustave flaubert, balzac, stendhal, dostoyevski, lev tolstoy ve ilk türk romanı - en azından batı edebiyatı özellikleri taşıyan ilk türk romanı - olarak kabul edilen aşk-ı memnu'nun yazarı halit ziya uşaklıgil gibi usta kalemler, realizm akımının önemli temsilcileri olarak gösterilmektedirler. gerçekten edebiyatta bambaşka bir dönemdir...

felsefede gerçekçilik ise varlığın gerçekliğini kabul edip, varlığın gerçekliğinin insanın sahip olduğu farklı bakış açılarına paralel olarak değişiklik gösterdiğini savunur. realist görüşe göre; insanların bakış açılarının, anlama ve tanımlama kapasitelerinin gösterdiği farklılıklar varlığın yok olduğunu kanıtlayamamakla birlikte, kesin olarak insan tarafından belirlenmiş bilgilerle ve tanımlanmış özelliklerle var olduğunu da gösterememektedir.

gerek estetik ve üslup, gerekse düşün bakımından bu akımı etüt edip de etkilenmemek namümkündür.

ayrıca (bkz: sürrealizm) (bkz: gerçeküstücülük)