Kimdir?
zekeriyazade yahya efendi (d. 1553 - 1644) 16. yüzyılın son yarısında ve 17. yüzyılın ilk yarısında çok uzun yaşıyan, sultan i. mustafa, sultan iv. murat ve sultan ibrahim devirlerinde üç defa şeyhülislam olarak yüksek devlet görevi yapmış bir âlim ve aynı zamanda ünlü bir türk divan şairidir.
şeyhülislam yahyâ efendi şair olarak çağının gerçek gazel ustalarından biri olarak değerlendirilmektedir. dili zarif ve temiz, hayali zengin, ifadesi ince ve nükteli bir şairdir. günlük zevkleri, duyguları, aşkları, samimi bir eda ile işlemiştir. sanatlara düşkün değildir. aşıkane, kalenderane, rindane ve bazan şûh bir edası vardır. gazelde rubai veznini kullanan ilk şairdir.
ünlü ingiliz türkologu gibb yahya efendi'yi "bir taraftan baki'ye, bir taraftan nedim'e" el veren büyük bir şair olarak tarif etmiştir. seyhülislam yahya baki'yi nedim;e yaklaştıran çizgi üzerinde değerlendirilir.
zamanının şairleri, (nef'i, şerif sabri ve naili kadim) onu övmüşlerdir. daha sonraki nesillerden nedim ve ziya paşa özel mısralarla şeyhülislam yahyâ efendi'nin şairliğini açıkça belirtmişlerdir.
ancak kökten dinci softalar, örneğin fatih camii vaazı olan hurşid çavuşoğlu, şeyhülislam yahyâ efendi'nin şiirlerinden hoşlanmamışlar ve hatta onu kafirlikle suçlamışlardır. diğer taraftan nefinin şeyhülislam yahyâ efendi aleyhindeki hicviyeleri de çok ünlüdür.