-
bilinen adıyla yazgı ya da dede paradoksu. bilmeyen aslında çok azdır bunu. bir zaman makinesiyle geçmişe gidip dedeniz henüz çocuk yaştayken onu öldürmeniz üzerine kuruludur. olayı paradoks yapan şu. geçmişe gidip dedenizi öldürürseniz babanız ya da anneniz hiçbir zaman doğmamış, dolayısıyla sizi de yapamamış olacaklar. bu durumda siz dünyaya gelmemiş olacağınız için dedenizi öldürecek kimse de olmayacak ve dedeniz evlenecek, onun çocuğu anne/babanız onun çocuğu da siz olacaksınız ve geçmişe gidip dedenizi öldüreceksiniz.
içinden en çıkalamayan paradokslardan biri olmasının sebebi insanlığın henüz tam olarak belli bir zemine oturtamadığı zaman olgusu üzerinde dönmesi. ama geçen günlerde hakkında ilginç bir çözüm okudum. olayı paralel evrenlerle çözmeye yönelik bir çözüm. zamanda geriye gittiğinizde, gittiğiniz geçmiş sizin gerçek dedelerinizin yaşadığı geçmiş olmuyor, paralel bir geçmiş oluyor. dedenizi öldürme kararı verdiğinizde de zaman bölünüyor ve iki ayrı gelecek olmuş oluyor. yani bir evrende dedeniz hala yaşıyor ve kendinin paralel evrendeki bir halini öldürecek çocuğun anne ya da babasını dünyaya getiriyor.
kimi kabul eder kimi etmez çözümü. benim açımdan güzel ve mantıklı. nesi mantıklı diyebilirsiniz elbette de burada paralel evrenlere inanıp inanmama söz konusu.
ayrıca bu konu üzerine geçtiğimiz sene bir film yapılmıştı direkt predestination ismiyle. senaryosunda açıklar olmasına rağmen güzel bir filmdi. spoiler olmadan bahsetmek zor olduğundan bir şey demiyorum oturun izleyin. -
hemen hemen herkesin bildiği bir paradokstur. zamanda yolculuk konusu geçince mutlaka değinilir buna da. predestination filminin de (zaten ingilizcesi predestination paradox'tur) ana konusudur.
paradoksu özetleyecek olursam. eğer zamanda geriye gidip dedemizi öldürürsek ne olur sorusudur. dedemizi öldürdüğümüz için biz hiçbir zaman var olamayız. bu durumda zamanda yolculuk yapıp cinayeti gerçekleştiren kişi var olmadığı için dedemiz yaşamına devam eder. dedemiz yaşamına devam edince biz doğarız ve zamanda yolculuk yapıp dedemizi öldürürüz... içinden çıkılması imkansız gibi duran bir paradoks. ama konu zaman olunca imkansız diye bir şey pek mümkün değil gibi.
geçtiğimiz günlerde bir çözümünü duydum ve gayet de mantıklı geldi (paralel evrenlere inananlar için tabii ki). çözüm şöyle: şu anda yaşadığımız evrene a evreni diyelim. zamanda yolculuk yaptığımızda gittiğimiz zaman dilimi a evrenine ait değil (x-y düzlemi gibi anlaşılmaması için x ve y kullanmadım). gittiğimiz zaman dilimi b paralel evrenine ait. oradaki dedemizi öldürürsek oradaki biz doğmamış olacak sadece. biz yine a evreninde doğabileceğiz. sadece dedemizin bir başka evrendeki halini öldürmüş olduk. teknik olarak kendi dedemiz bile değil aslında. saçma bulan olur kabul eden olur. herkesin kendi görüşü. şu anlık teknolojimizle test edemediğimiz için sadece fikir yürütebiliyoruz.
edit: biberbey'in uyarısıyla buna benzer bir yorumu zaten yaptığımı fark ettim. bu yorumda olayı biraz daha açıklamışım ama sanırım :)