paramparça edilip sömürge haline getirilmeye çalışılırken ayağa kalkıp bir çok devlete karşı verdiği savaşı kazanmış ancak bu ve bir önceki savaşlar da düşünüldüğünde (çanakkale savaşları,balkan savaşları v.b.) neredeyse yetişmiş insanı (doktor,asker,öğretmen,mühendis) kalmamış bir milletin, yaşama tutunması,ekonomik refaha ulaşması,adaletli yaşam kurabilmesi için iskeletinin oluşmasını sağlayan ve (bazıları tarafından ne kadar kötülense de,her şeye rağmen) halen zamanın şartları düşünüldüğünde tam bir deha eseri olan sistemdir.. bazı insanlardan köy enstitüleri konusunda anlatılanların abartı olduğuna dair sözler duyuyorum zaman zaman. her ne niyetle olursa olsun ( siyasi görüş farklılığı veya başka bir şey) ard niyet taşıyıp.kötüleme niyetiyle konuşanlara hiç bir şey yazmam da söylemem de.ama iyi niyetle (nedir ne değildir) öğrenme derdinde olanlara söylenmesi gereken en önemli şey şudur bence; köy enstitüleri sistemi için yüzlerce olumlu makale yazılsa,yüzlerce fil çekilse yine de o dönemin bu ülkeye kazandırdıklarını anlatmakta eksik kalır. günümüzde bu sistemin yürürlüğe konmasının ise verimsiz olacağı fikrindeyim.