• okudum
    • okuyorum
    • okumak istiyorum
  • youreads puanı (9.00)
tırpan - fakir baykurt
kızılcahamamlı bir tüccar olan kabak musdu, henüz 11-12 yaşlarındaki köylü kızı dürü'yü görünce hoşlanmaya başlar. derhal kızı kuma almak üzere köye gelir, büyük paralar dağıtarak dürü'nün babası velikul'un gözünü boyar. sonuçta, henüz evcilik oynayacak yaştaki dürü kız, yüzyüze gelince bile korkudan bayıldığı 50 yaşlarındaki tipsiz, şişman, az saçlı ama bol paralı bu adamla nişanlanır. köyde hemen herkes damadın zenginliği karşısında susmuş (muhtar ve imam gibi), ya da sindirilmiştir (dürü'nün anası gibi). bu evliliğe tek direnenlerse, köyün bilge ninesi uluguş ve kahveci linlin'dir...


  1. çocuk gelin gerçeğinin, ankara'ya çok yakın bir köyde bile devam ettiğini gösteren bir roman. aslında istemediği kişilerle evlendirilen kızların dramları büyük bir klişe, velakin fakir baykurt, romanı yazdığı 1960'ların ruh haline uygun bir final yazmış.

    !---- spoiler ----!

    uluguş nine roman boyunca intihar etmek isteyen dürü'yü "intihar çözüm olsa, istemediği adama verilmemek için kendini asan linlin'in bacısı her şeyi çözerdi, ama o kocasını öldürmeye cesaret etse kimse kızını katil etmeye cesaret edemezdi" diye avutur. nitekim romanın sonunda da dürü, uluguş ninenin tırpanıyla kabak musdu'yu öldürecektir.

    dönemin şartlarına baktığımızda, ne evlenip sonra kocayı aldatma veya yaşlı kocayla mutlu olma klişesi, ne de taaşsuk-u ta'lat-u fitnat'tan beri süregelen intihar devrimci bir çözüm olarak görülür. çözüm, buna cüret eden kötüyü öldürüp cesaretini kırmaktır. roman boyunca işlenen tema budur. nitekim finalde uluguş ninenin "eyvah kızımız katil oldu, şimdi asarlar" diye ağlayan dürü'nün ailesini teselli cümleleri de düzenin değişmesini vurgulamaktadır:

    "boş yere ağlıyorsun! ağlama! kalk işine gücüne sahip ol! karakolsa ben giderim! mahpusluksa, ben yatarım! ipse, uzatıverir boynumu, ben asılırım! kalk işine! kalk kadınım! kalkıver; bu dünya kalmaz böyle..."

    !---- spoiler ----!