biraz uzun olacak, şimdiden üzgünüm.
tanım editi: spinoza denince herkesin ilk aklına gelen eser olan etika, matematiksel metotlarla felsefe nasıl yapılırı (ya da yapılmazı) göstermeye çalışmıştır.

1. bölüm: tanrı, tanım 2: "bir şey kendisiyle aynı doğadan başka bir şeyle sınırlanabiliyorsa, o şeye kendi cinsinde sonlu denir. örneğin bir cismin sonlu olduğunu söyleriz, çünkü her zaman daha büyüğünü düşünebiliriz..."

öncelikle, sonsuz, bir sayı, bir sınır, son nokta değildir. sonsuz, tanımlanamayan, ölçülemeyen veya henüz tanımlanmamış, ölçülememiş bir sıfata verdiğimiz isimdir. sonsuz diye bir şey yoktur. hem matematiksel hem de algısal anlamda.

1. bölüm, 7. önerme: "var olmak tözün doğasına özgüdür. töz, başka bir şey tarafından meydana getirilemez; o halde töz kendinin nedeni olmak zorundadır, yani tözün özü zorunlu olarak var oluşunu gerekli kılar ya da başka deyişle var olmak tözün doğasına özgüdür."

varlık bir sonuçsa, nedeni olmak zorundadır. töz ise spinoza'nın tanımına göre sadece kendi özü ile kavranabilendir. yani töz bir varlıksa nedeni olamaz. varlık bir nedense, sonucu olmak zorundadır, yine aynı tanım ile tözün varlığı saçma bir hal alıyor. tözün varlığına tavır dersek, tözün varlığını başka şeylerden kavramamız gereklidir. ama bu var olduğuna inandığımız tözün kendisini anlamamızı sağlayamaz.çünkü, töz, kendi özünden anlaşılmalıdır. kendi 11. önermesi'nden: "bir şeyin var oluşunu engelleyen bir gerekçe ya da neden yoksa, o şeyin zorunlu olarak var olduğudur". yani, varlığı, kendisi, nedenli bir sonuç olarak tanımlamaktadır. tözün varlığını tavır olarak tanımlamamız; yani başka şeylerden kavrayabilmemiz, töz hakkında bir fikir vermez. tözün varlığını bir sıfat olarak tanımlamamız saçmadır. çünkü, daha çok varlık veya daha çok yokluk diye bir şey yoktur. kıyaslama imkanı olmadığı için sıfat olamaz.

şimdi 1. bölüm, 11. önerme: "tanrı, yani her biri ezeli-ebedi ve sınırsız özünü ifade eden sonsuz sıfatlardan ibaret olan töz, zorunlu olarak vardır."

tüm sıfatların sonsuzunun bir tözde toplanmasını düşünmek düpedüz saçmalıktır. farklı sıfatların sonsuzluğu farklı tözlerde bulunabilir.

1. bölüm, 5. önerme: " evrende aynı doğaya ya da aynı sıfata sahip iki ya da daha fazla töz olamaz. kanıtlama: farklı iki ya da daha fazla töz olmuş olsaydı, bunlar birbirinden ya sıfatlarındaki farklılıkla ya da hallerindeki farklılıkla ayırt edileceklerdi. sadece sıfatlarındaki farklılığa göre ayırt edileceklerse, o zaman herhangi bir sıfata sadece birinin sahip olduğu da kabul edilecektir. yok eğer hallerindeki farklılığa göre ayırt edileceklerse o zaman da töz hallerinden önce olduğu için, hallerini bir kenara koyup, sırf töze yöneldiğimizde, yani doğru şekilde düşündüğümüzde, ortada bir tözü diğerinden ayrı olarak düşünebileceğimiz bir şey olmayacaktır; o halde tek bir töz söz konusudur, birden fazla tözün olması imkansızdır."

tözü, zaten kendi özünden anlaşılabilen olarak tanımladıysak, farklı sıfatlı tözler mümkündür. başka bir tözü başka sıfatlarla anlayabiliriz. bir tözün tüm sıfatlara sahip olması demek, tözün tanımına terstir. çünkü sıfat bulunan yerde kıyaslama vardır, aksi takdirde sonlu-sonsuz tanımları da fazlasıyla gereksiz olurdu. kıyaslama varsa, bir töz, diğerinin "daha ..." sı olarak tanımlanabilir. bu da töz tanımına uymaz. eğer sadece bir töz var olduğunu kabul edersek de sıfat varlığı mümkün olamaz. böylece spinoza'nın söylediğini kabul etsek bile, yani tek töz olduğunu ve bütün sıfatlara sadece onun sahip olduğunu kabul edersek, sonsuzluktan, ezeli ve ebedilikten de söz edemeyiz. bu da bu önermeyi saçma kılıyor.

1. bölüm, 8. önerme: "her töz zorunlu olarak sonsuzdur."

burada da bir önceki kısımda saçma bulduğumuz şey önerilmiştir. sınırlanmayan bir şeyin bir boyutu yoktur. tanımlanamaz. sonsuzluğu bu yüzden, bir tözün sıfatlarına addedemeyiz. çünkü bu sıfatlarını tanımsız yapar, sıfatlar da tözü anlamamız için gerekli şeyler olduğu için tözün varlığını yadsır.

not: sıkıntıdan, yazayım dedim. başka bölümlerle ilgili fikir belirtmeyeceğim. sadece kitaptan henüz sıkılmamışken işaretlediğim yerler ile ilgili fikrimdi. işaretlemekten sıkılmadan önce yani.