1. bilimsel açıdan cevabı açık bir sorudur: devrilen bir ağaç havayı iter ve sıkıştırır, bu da bir uğultu meydana getirir, yere çarpma anında da zeminde titreşime yol açarak ses üretir. bu olayı birinin işitip işitmemesi süreç açısından tamamen önemsizdir.

    fakat bu sorunun farklı görüşler açısından farklı cevapları vardır:

    deneycilik (ampirizm) >>> bir ağacın devrilmesi sırasında ses dalgaları oluştuğundan, bir gözlemcinin orada bulunmasından bağımsız olarak ses oluşur.

    akılcılık (rasyonalizm) >>> insan gerçekliğin yalnızca gözlemcisidir, dolayısıyla orada bulunmadığında da ses oluşur.

    kurmacılık (konstrüktivizm) >>> insan, bir ağaç devrildiğinde daima bir sesin çıktığını varsayar çünkü hep öyle olagelmiştir yahut da beyin ağacın devrilmesi sürecine sesi de katarak kurar. bu yüzden muhtemelen ses çıkmaz.

    tekbencilik (solipsizm) >>> ses oluşmaz çünkü ağacı tasavvur etmediğimiz sürece ağaç var olmaz.

    gerçekçilik (realizm) >>> ses oluşur çünkü ses bir gözlemcinin orada bulunmasından bağımsız olarak vardır.

    idealizm >>> varlık algılamaktır. ağacın ve ses dalgasının var olması için bile algılayış gereklidir. algılayacak kimse yoksa ne ses dalgası var olur ne de ağaç.

    kuantum fiziği >>> “varlık algılamaktır” ilkesi özellikle kuantum fiziğinde önemli bir yer tutar. mesela, madde ve enerjinin aynı anda dalga ve parçacık özellikleri sergileyebileceğini gösteren “çift yarık deneyi”nde münferit adımların ayrıntılı belgelendirilmesi neticeyi de etkiler. kuantum teorisine göre bir parçacık birbiriyle çelişkili birçok durumda aynı anda bulunabilir.

mesaj gönder