mekanik determinizm: insan iradesi yoktur, dış etkenler vardır.

ekonomik determinizm: insan iradesi yoktur, ekonomik baskılama vardır.

toplumsal determinizm: insan iradesi yoktur, toplum normları vardır.

tarihsel determinizm: insan iradesi yoktur tarihsel akış davranışları belirler.

psikolojik determinizm: insanın iradesi yoktur, davranış biçimleri belirlidir.
(bkz: irade ve özgürlük)

ayrıca spinoza'ya göre "tanrı vardır, tektir, mükemmeldir, muhteşemdir, sonsuzdur, ölümsüzdür, hareketsizdir vs dolayısıyla insanlar tanrının var ettiği düzene uyum sağlamaktan başkaca bir şey yapmazlar, yani seçim irade falan yoktur. "

determinizme karşı argüman olarak pozitivizm öne sürülüyor. pozitivizme göre akıl dünyayı algılamakla görevlidir. her türlü doğa üstü olayı reddeder. yani deterministlerin tanrısını ve bu tanrının evrenine uyum sağlıyor olma fikrini, ve dahi iradesiz seçimsiz savrulup gittiğimiz düşüncesini kabul etmez. insan bilimle, bilgiyle tercihlerini yapmalı dünyayı anlamalıdır.