-
16. yüzyılda batı avrupada ortaya çıkan ekonomik teoridir. avrupada ortaya çıkması ve gelişmiş olması tesadüf değildir. (bkz: sömürgecilik)
(bkz: bulyonizm) adı verilen ve değerli madenlere sahip olmanın zenginlik sağlayacağını öne sürer. devletin ekonomiye aktif karışımı vardır. serbest piyasa ekonomisi uygulanmaz. bu nedenle dış ticaret kısıtlaması getirilebilir. yurtiçinde üretimi mümkün olan malların ihtalatı yasaklanır ve değerli maden çıkışı engellenir. -
en önemli temsilcileri jean bodin, thomas miles, montaigne, thomas mun, antonia serra ve jean baptiste colbert'tir. merkantalizme göre zenginleşmek isteyen ülkelerin maden, yani altın ve gümüş biriktirmesi gerekmektedir. onlara göre dünyanın zenginliği sabittir bu sebepten ötürü birinin zenginleşmesi, ancak bir diğerinin fakirleşmesiyle olacaktır. bunun için de daha fazla kıymetli maden biriktirmeye dayalı politikalar uygulanmalıdır. bu politikaları uygulayacak olan güç ise güçlü, korumacı ve müdahaleci bir devlettir. dolayısıyla devletin görünen eli ile dış ticaret fazlası vermeye dayalı politikalar uygulaması istenmektedir. ihracatın ithalattan fazla olmasını isterler ve ihracatın teşvik ederler çünkü ihracat ithalattan fazla olması, ülkeye gelen kıymetli madenin ülkeden çıkan kıymetli madenden fazla olduğu anlamına geldiği için ülke zenginliğinde artış meydana gelecektir. bunlar dışında merkantalistler ülkeden kıymetli maden çıkışına yol açtığı için ithalata karşı çıkmışlardır.
merkantalist politikaların başarılı olmamasının temelde iki nedeni vardır :
1. dış ticaret fazlasının sürekli aynı ülkelerde toplanması, o ülkelerde kıymetli maden stokunun artmasına neden olmuştur yani o ülkelerdeki para stoku artmıştır bu ise paranın değerinin düşmesine; yani enflasyona yol açmıştır.
2. tek taraflı dış ticaret fazlası vermeye dayalı bir iktisat politikası sürdürülebilir değildir. zenginliğin sürekli aynı ellerde toplanması ticari ortakların yoksullaşması anlamına gelmektedir bu ise bir süre sonra ticaret yapma imkanının ortadan kalkmasına neden olmaktadır. -
anlayış olarak korumacılığa, teori olarak ise realizmle örtüşen bir tür akımdır. ihracatı önceleyip, ithalatı kısmak esastır ve bu ithalatı kısmak için gümrük vergileri oldukça yüksek tutulur. monarşiyi desteklemeleriyle birlikte ordunun ve ekonominin güçlenmesi için çaba gösterirler. -
dünyadaki zenginlik kaynağının toprak yani ziraat oldugunu ileri sürerek, avrupalı devletler tarafından hindistan, mısır vb tarım ülkelerinin sömürgeleştirilmesine sebep olan fizyokrasinin ardından, dünyadaki zenginlik kaynağının toprak değil değerli madenler olduğunu ileri sürüp afrika'nın altın ve elmas madenine sahip ülkelerinin sömürülmesine neden olan iktisat teorisidir.