lat. insan insanın kurdudur. en önemli toplum sözleşmesi teorisyenlerinden biri olan thomas hobbes'un bir anlamda düşünsel yapısını açıklayan sözlerden biridir. sözün kullanımı antik roma'ya dayansa bile en çok hobbes ile bilinir. doğa durumunda olan insanların sadece kendi ilkel çıkarlarını düşünerek hareket edeceğini, güçlünün güçsüzü ezeceğeini, güçsüzlerin bir araya gelerek güçlüden intikam alacağını, zeki olan ile fiziken güçlü olanın mücadele edeceğini ve bunun sonunda neredeyse bir kaos ortamının olacağını, bunun insanın insanın kurdu anlamına geleceğini söyler. bu doğa durumundaki insanın doğumdan gelen haklarını bir üst güç olan leviathan'a yani bizim bildiğimiz şekilde devlet'e devretmesiyle toplum sözleşmesi gerçekleşir.

elbette her teori gibi yukarıda basitçe açıkladığım teorinin de bağlamından bağımsız düşünülmesi beklenemez. hobbes'un leviathan'ı yazdığı dönemlerde alt sınıfları etkisi altına alan diggers (kazıcılar) hareketinin -biraz anakronik anlamda bile olsa- anarşik diyebileceğimiz tarımsal sosyalist (ya da tarımsal paylaşımcı) yapısının getirdiği otoriteye ihtiyaç olmayan toplum anlayışına karşı yazılmış, devlete ihtiyacımızın neredeyse temel ihtiyaç olduğunu savunan bir sözdür aslen bu.