üzerinde değişik teoriler olan kimsenin tam olarak bilmediği kavram. mesela işleri yolunda gitmeyen bir insan kaderi en baştan yazılmış değiştirilemez olarak anlayabilmektedir. aynı şekilde dini eleştirmek ve dine karşı mantık argümanı sunmak isteyenlerce de bu inanışın saçma olduğu bu yüzden dine sıcak bakılmaması gerektiği günlük hayatımızda karşımıza çıkan saçmalıklardandır. bir müslüman kaderi tam olarak açıklayamaz. çünkü peygamberleri yani hz. muhammed tam açıklamak istememiştir. kaderle ilgili soru sorulmasını istemediğini de belirtmiştir. kur'an a bakıldığında ise ki tabi en başta ona bakılması gerekir asıl kaynaktır; örneğin biz her insanın kaderini kendi çabasına bağlı kıldık ifadesi geçmektedir. buradan da anlaşılacağı üzere baştan ben yazdım sen robotsun gibi bir durum söz konusu değildir. ancak kafaları karıştıran benim de başta anlamakta zorlandığım husus ise şudur; kur'an der ki allah her şeyi bilendir. çelişiyor gibi görünüyor değil mi? hatta kur'an ın bütününden ben şunu anladım şu an her şey olmuş bitmiş. ama allah'ın gözünde. yani kur'an a göre allah bizlerin neler yapacağını biliyor. çünkü bizler onun hükümdarlığındayız. ama bu bizim irademizin hiç olmadığı anlamına gelmiyor. anlaması zor gerçekten. kadere tekrar dönecek olursak bazı konularda allah kur'an a göre söylüyorum anladığım kadarıyla tabi ki, irade şansı vermiyor. ve pek acıması da olmayabiliyor. ama şartları var. mesela kur'an da şöyle bir kısas belirtiliyor. allah bir kavime peygamber göndermiş ancak peygamberi kabul etmemişler. allah da helak edecek kavimi, peygamber bir şans daha vermelerini istemiş ve eklemiş, bir mucize istediklerini onlara bir mucize göstermeyi istemiş, allah'ın cevabı ise şu olmuş; -tabi aklımda kaldığını biraz hikayeleştiriyorum ama ekleme çıkarma yok kesinlikle- biz peygamber gönderdik, hala da mucize istiyorlarsa sende bunu gösterelim dediğin için bunu kabul edersem bil ki mucizeyi gösterdikten sonra hala da inkar ederlerse onlara şimdiye kadar kimsenin yaşamadığı azabı yaşatırım. yani bu bir kısas, eğer siz bir ışık, bir yardım ister ve bu kabul olursa bilin ki yükünüz artık daha ağır. size böyle bir ayrıcalık tanınmış olduğu halde eğer inkar durumuna düşerseniz o zaman bahsettiğim kısasa göre farklı durumlar olabilir.
bir de kur'an ın asıl can alıcı noktası bence insanlığın geldiği seviyeye gönderilen kitaplardan sonuncusu olmasıdır. yani insanlık son seviyeye geldi denilmektedir. okudukça seni içine çeken bir kitap. ama "tam olarak" anlamak uzman olmak çok zor. çok zor olduğundan böyle bir şey beklenmiyor bence. demek istediğim bir kere inanarak niyetini bozmadan oku anladığını yap gitsin. öyle hacı hocanın peşinden gitme. illa soracam diyorsan sor değerlendir de peşinden gitme kardeşim. zaten gördük gidenleri.
toparlarsak insan kaderi tam olarak bilemeyecek olup çabasının hayatını olumlu yönde etkileyeceğini belirtebiliriz. yani zorluklara karşı mücadeleyi bırakmamak önemli. son olarak yine kur'an da şu ifade edilir; sizden öncekilere zaman zaman belalar göndererek sınadık. sizleri sınamayacağımızı mı sandınız? tam olarak böyle denmediğinden eminim ama hiçbir anlam kayması yoktur.